Inspiratiewebinar Bestaanszekerheid en de rol van gemeenten

Huishoudens met een minimuminkomen hebben al langer moeite met rondkomen. Nu we te maken hebben met allerlei prijsstijgingen, is rondkomen voor veel van hen een bijna onmogelijke opgave. Tegelijkertijd wordt het voor gemeenten steeds lastiger om deze huishoudens voldoende te ondersteunen: ook het minimabeleid kent zijn grenzen.

Toch blijven gemeenten het laatste vangnet en zullen zij zich in moeten spannen om deze huishoudens uit de rode cijfers te houden. Tijdens het webinar verkenden de sprekers welke mogelijkheden gemeenten nog wel hebben en hoe zij de schaarse middelen zo efficiënt mogelijk in kunnen zetten.

Nabijheid, vertrouwen en maatwerk

Tilburgse wethouder Esmah Lahlah, met in haar portefeuille onder andere arbeidsparticipatie en bestaanszekerheid, trapt het webinar af. Ze vertelt over de drie pijlers nabijheid, vertrouwen en maatwerk, waarop gemeentelijk beleid idealiter gebaseerd is. Esmah benadrukt dat bestaanszekerheid veel breder is dan geld alleen en we er ook zo naar zouden moeten kijken.

De regelingen die veel gemeenten hebben zijn veelal gebaseerd op participatie en komen pas in beeld als het misgaat. En hoewel generieke regelingen helaas nodig zijn en een dempende werking hebben op de gevolgen van armoede, doorbreken zij de status quo niet. Bovendien compenseren zij wat het Rijk nalaat.

De kunst is om meer aan de voorkant te komen, vindt Esmah. Ga het gesprek aan, zie mensen. Het gaat om een andere aanpak waarbij het accent ligt op het activering en het bieden van perspectief. Oorzaken van armoede zijn heel divers, dat betekent maatwerk bij het doorbreken van armoede.

Honderden euro’s tekort

Corinne van Gaalen, wetenschappelijk medewerker bij het Nibud, schetst de situatie van verschillende huishoudens aan de hand van de Nibud-minimumvoorbeeldbegrotingen. Daarmee laat ze zien welke groepen klem (komen te) zitten. Zo komt een gezin met oudere kinderen in 2022 bijvoorbeeld maandelijks honderden euro’s tekort. Ook alleenstaanden hebben het zwaar.

Ook Corinne noemt vertrouwen en maatwerk als belangrijke pijlers rond bestaanszekerheid. Daarnaast denken werkende armen denken vaak dat gemeentelijke regelingen alleen bedoeld zijn voor mensen met een uitkering van die gemeente. Werk er dus aan om dit hardnekkige misverstand uit de weg te ruimen, zegt ze. En maak regelingen toegankelijker.

Waardigheid als uitgangspunt

Onderzoeker en universitair docent aan de Universiteit voor Humanistiek dr. Thomas Kampen, spreekt over waardigheid als uitgangspunt voor de menselijke maat in gemeentelijk beleid. De waardigheid van mensen wordt volgens hem regelmatig op meerdere manieren geschonden, namelijk door objectificatie, stigmatisering, uitsluiting en onderdrukking.

Beleid beoogt volgens Thomas mensen door een lage uitkering te prikkelen om te gaan werken, maar brengt hen daar juist mee in de problemen. Daarom benadrukt hij dat de uitkering omhoog moet. Daarnaast zou hij graag zien dat de beeldvorming rond beleid verandert, bijvoorbeeld door de uitkering uit te dragen als uiting van solidariteit en niet als kostenpost.

Deze content is beschikbaar na het accepteren van de cookies.

Wijzig cookie instellingen

Minimaeffectrapportage (MER)

Corinne van Gaalen baseert haar verhaal op jarenlang onderzoek onder gemeenten. Voor hen brengt zij in kaart welke groepen in de knel komen, en welke maatregelen nodig zijn om dat te voorkomen. Met zo’n minimaeffectrapportage krijg je zicht op de begrotingen van verschillende huishoudtypen, (zoals alleenstaanden, gezinnen met kinderen, AOW-ers) op verschillende inkomensniveaus (bijvoorbeeld 100, 110 en 120 procent van de toepasselijke bijstandsnorm).

Voorbeeldbegrotingen

In het webinar kwamen vragen naar boven over voorbeeldbegrotingen. Het Nibud kan voorbeeldbegrotingen voor elk type huishouden en inkomensniveau maken met de Nibud-referentiecijfers. Die cijfers geven inzicht in de uitgavenplaatjes en bestedingsmogelijkheden van huishoudens. Ze worden gebruikt door professionals die rekening moeten houden met betaalbaarheid van bijvoorbeeld kredieten of woonlasten van huishoudens.

Discussie over inkomensondersteuning op gang

Naar aanleiding van het inspiratiewebinar zijn twee artikelen verschenen op de website van Binnenlands Bestuur.

• Werk aan de winkel: herijk het minimabeleid
  Nibud-directeur Arjan Vliegenthart betoogt dat gemeenten met creativiteit, lef en betrokkenheid kunnen wel degelijk een verschil kunnen maken.
• ‘De bijstand is gewoon te laag’
  Tilburgse wethouder Esmah Lahlah kijkt terug op de afgelopen collegeperiode en geeft nieuwe raadsleden tips mee voor effectief minimabeleid.