De gemeente Rheden voert al sinds 2009 – in samenwerking met het Nibud – regelmatig minima-effectrapportages uit. ‘Hiermee monitoren wij objectief het minimabeleid. Wat is het effect van zowel lokale als landelijke inkomensregelingen op de portemonnee van onze inwoners?’, vertelt Nural Cilingir, adviseur in het Team Beleid van de gemeente Rheden.
Beleid doorgerekend
Mensen met een laag inkomen en huishoudens met extra zorgkosten kunnen vaak moeilijk rond komen. Gemeenten ondersteunen deze groepen met hun sociaal minimabeleid. Of dat beleid het gewenste effect heeft, kan worden getoetst met de Minima-effectrapportage (MER) van het Nibud.
Een MER geeft inzicht in de ontwikkeling van de financiële positie van inwoners met een laag inkomen of extra zorgkosten. Landelijke regelingen als huur- en zorgtoeslag worden meegenomen en het effect van gemeentelijke inkomensondersteunende regelingen wordt doorgerekend. Omdat er ook wordt gekeken naar de uitgaven, biedt het onderzoek helder inzicht in de verschillen in bestedingsruimte tussen diverse huishoudtypes.
De online tool bij het advies kan handig zijn voor presentaties. Je kunt je begroting visueel weergeven en dat maakt dingen sneller helder.
Nural Cilingir, adviseur Team Beleid Gemeente Rheden
Enthousiast over online tool
Een nieuwe mogelijkheid in de MER is een online tool, gemaakt in het programma Tableau. De gemeente Rheden is er enthousiast over: ‘De digitale applicatie kan handig zijn bij het geven van presentaties. Je kunt je begroting visueel weergeven en dat maakt dingen sneller helder.’
‘Daar komt bij dat je zelf kunt bepalen welke functies je aan of uit zet. Zo kun je begrotingen maken op bijvoorbeeld 100, 110 of 120 procent van het sociaal minimum. En die ook met elkaar vergelijken. Ik ben erg positief over dit nieuwe hulpmiddel; het maakt het gemakkelijker om er snel even wat cijfers bij te pakken. Het is bovendien meer van deze tijd.’
Omdat de gemeente Rheden het onderzoek de afgelopen 10 jaar regelmatig heeft laten uitvoeren, kunnen uit al die data inmiddels ook trends worden gesignaleerd. Nural: ‘Ik denk dat de informatie die wij in Rheden met de rapportages hebben verzameld, hebben geleid tot een evenwichtiger beleid. Als ik kijk naar het verloop in deze 10 jaar, zie ik dat er binnen verschillende huishoudtypes minder tekorten zijn en dat ook de armoedeval kleiner is geworden. Het inzicht dat wij met de MER hebben verkregen, heeft daar zeker aan bijgedragen.’
Thermometer
In Rheden wordt de MER in principe om het jaar uitgevoerd. Nural: ‘Soms doen we tussentijds een verkorte variant, bijvoorbeeld bij belangrijke wijzigingen in ons beleid of in landelijke regelingen. Heel recent, in april 2019, hebben we zo’n verkort onderzoek laten uitvoeren. Er zijn wat zaken veranderd in de landelijke regelingen en we wilden daar even de thermometer in steken. Wat zijn de gevolgen daarvan voor de huishoudens in onze gemeenten? Een uitgebreider onderzoek volgt mogelijk weer in 2020 of 2021.’
Wat is de meest opvallende uitkomst van de laatste meting? Nural: ‘Ik vind de uitkomst altijd spannend. Wat is het financiële eindplaatje van deze huishoudens? Komen we veel roodstand tegen? Ondersteunen we wel voldoende? De verwachting voor 2019 was dat gezinnen met kinderen in de middelbare schoolleeftijd het meest kwetsbaar zijn.’
‘Het rapport laat zien dat die verwachting juist is. De gemeente zette al actief op deze doelgroep in, dit blijkt ook wel uit de laatste onderzoeksresultaten en de effecten van het beleid voor de doelgroep. Deze actieve inzet wordt ook bevestigd in ons huidige coalitieakkoord. Hierin zijn extra middelen beschikbaar gesteld, zodat we nog meer kunnen doen aan het bestrijden van kinderarmoede.’
Draagvlak creëren
‘Ik merk dat de rapporten van het Nibud helpen om dit soort onderwerpen in het brede werkveld onder de aandacht te brengen. Het is een objectief onderzoeksresultaat, goed onderbouwd en van een instituut dat als expert op dit gebied wordt gezien. Dat maakt ook dat je snel politiek draagvlak kunt creëren. Dat is natuurlijk heel fijn.’
‘Daar komt bij dat met de MER ook de belangenbehartigers van deze groep zich gehoord voelen. Zij krijgen ook inzicht in de effecten van het beleid voor de doelgroep en worden ook actief betrokken bij het samenstellen van de rapportage en daarmee is het heel nadrukkelijk een gezamenlijk product.’
Aanbevelingen en adviezen
Behalve de cijfers, bestaat het rapport ook uit adviezen van het Nibud over hoe eventuele knelpunten zouden kunnen worden aangepakt. Nural: ‘Uit het onderzoek van 2019 blijkt opnieuw hoe belangrijk financiële redzaamheid is. Ik vind het heel fijn dat het Nibud dan ook aanbevelingen doet over hoe je als gemeente goed financieel beheer kunt stimuleren. Natuurlijk is er in Rheden continu aandacht voor deze kwetsbare doelgroep, maar het is goed om het onderwerp weer even nadrukkelijk op het netvlies te hebben. Het feit dat het Nibud ook op dit niveau meedenkt en adviseert, vind ik heel prettig.’
Meer weten over de minima-effectrapportage van het Nibud? Neem dan contact op met senior onderzoeker Corinne van Gaalen.
