Kosten van energie en water

Je uitgaven aan energie en water zijn maandelijks terugkerende kosten, ook wel vaste lasten genoemd. Wat zijn de gemiddelde kosten van gas, water en elektriciteit? En hoe kun je erop besparen?

Het Nibud heeft cijfers van de gemiddelde uitgaven van huishoudens voor gas, water en elektriciteit. Dat is handig als je gaat verhuizen of een begroting wilt maken. Je kunt zien welke kosten huishoudens maken die lijken op het jouwe.

Kosten van gas

Gas is vaak nodig om het huis te verwarmen. Ook wordt water vaak met gas verwarmd en heb je gas nodig als je een gasfornuis hebt. Hoeveel gas je verbruikt, is vooral afhankelijk van het type woning waarin je woont. Het aantal personen doet er voor gasverbruik minder toe.

De maandelijkse gaskosten bestaan uit het gasverbruik en kosten voor het gebruik van de meter. Je betaalt een voorschot dat berekend wordt op basis van je verbruik van het vorige jaar met het tarief dat voor dit jaar geldt. In 2023 geldt er een prijsplafond voor gas. Onder 1.200 m³ per jaar kost een kuub (m³) gas maximaal € 1,45 en daarboven geldt het tarief van je energiebedrijf. Meer uitleg hierover vind je op de website van Milieu Centraal.

Kosten van elektriciteit

Het elektriciteitsverbruik is vooral afhankelijk van het aantal personen in huis. Het gemiddelde verbruik en de maandelijkse kosten per huishouden vind je in de tabel hieronder. De kosten hangen natuurlijk nauw samen met de elektrische apparaten die je gebruikt en hoe zuinig die zijn.

Ook voor het tarief van elektriciteit geldt een prijsplafond, tot een verbruik van 2.900 kWh per jaar. Het tarief is daaronder 40 cent per kWh en daarboven geldt het tarief van je energiebedrijf.

Bereken hier het van effect van het prijsplafond in jouw situatie.

In Nederland betalen we energiebelasting per verbruikte kWh voor elektriciteit en per kuub voor gas. Elk huishouden krijgt hiervan een deel terug in de vorm van een belastingvermindering. Dit bedrag wordt verrekend met de energierekening. Meestal gebeurt dat bij de jaarlijkse elektriciteitsrekening. Lees meer over energiebelasting en –tarieven op de website van de Belastingdienst.

Groene stroom of groen gas

De meeste energiebedrijven bieden ook groene stroom of gas aan. Groene energie is op een schone, milieuvriendelijke manier opgewekt. Bijvoorbeeld door de wind, zon of water. Bij deze manier van opwekken wordt veel minder of geen schadelijke CO2 uitgestoten.

Tip: Er zijn online vergelijkingssites die prijzen van groene energie met andere elektriciteits- en gasprijzen vergelijken. Waar moet je op letten als je een goede vergelijker wilt vinden? Bij ConsuWijzer vind je hierover onafhankelijk advies.

Energietoeslag en Noodfonds

Als je een laag inkomen hebt, kun je snel in de problemen komen door de gestegen energieprijzen. De overheid heeft daarom in 2023 een prijsplafond bepaald voor ieder huishouden en een eenmalige energietoeslag beschikbaar voor huishoudens met een inkomen tot ongeveer 120 procent van het sociaal minimum. Je leest er meer over op onze pagina over gemeentelijke regelingen.

Voor kwetsbare huishoudens met een hoge energierekening is er een Tijdelijk Noodfonds Energie. Als je in aanmerking komt voor de steun, betaalt het Noodfonds een deel van je energierekening van oktober 2022 tot en met maart 2023. Of je deze steun kunt krijgen en hoe je het aanvraagt, lees je op de website van de overheid.

Overstappen en opzegvergoeding

Als je zeker wilt weten wat je betaalt voor je energie, kan je een vast contract afsluiten. Je hebt de optie om eerder op te zeggen of over te stappen. Vanaf 1 juni 2023 veranderen de regels voor het eerder opzeggen van een vast contract. Dit betekent dat je goed moet berekenen of overstappen echt voordeliger is.

Hoe werkt een vast contract?

Met een vast contract leg je vast hoeveel je betaalt voor je energie. Je leverancier koopt voor die periode energie in, en moet dit aan jou leveren. Als jij je contract eerder opzegt, moet je leverancier de energie weer proberen te verkopen. Als zij daarbij verlies lijden, bijvoorbeeld omdat de prijzen zijn gedaald, mogen zij een opzegvergoeding rekenen.

Nieuwe regels

Tot 1 juni 2023 was de opzegvergoeding een laag, vast bedrag. Als je een jaar eerder wegging, betaalde je honderd euro. Vanaf 1 juni 2023 hangt de opzegvergoeding af van het verlies dat de leverancier maakt. Overstappen kan nog steeds voordelig zijn, maar bereken vooraf of je ook echt bespaart. Meer informatie lees je op de website van Milieu Centraal.

Kosten van water

Ook het waterverbruik is afhankelijk van het aantal personen dat in een huis woont. Een derde van het water gaat op aan douchen en baden. De rest aan kleding wassen, naar het toilet gaan en koken. De gemiddelde kosten vind je in de tabel hieronder.

Wassen, douchen en in bad

Wat kost het als je de was doet en droogt? En het nemen van een bad of douche? Dat hangt allemaal af van de manier waarop het water wordt verwarmd en de hoeveelheid water die je verbruikt.

Wat kost een wasbeurt?

Voor een wasbeurt betaal je water, wasmiddel en de afschrijving en onderhoud van de wasmachine. Vooral de energiekosten maken een wasbeurt duurder. Hoe hoger de temperatuur, hoe meer energie er wordt verbruikt.

Zo betaal je voor een was op 90 graden € 1,72, een was op 60 graden € 1,31, bij 40 graden € 1,14 en bij 30 graden ben je € 0,99 aan totale kosten kwijt.

Bij de berekening hiervan zijn we uitgegaan van de energietarieven die gelden onder het prijsplafond. Heb je een hoger verbruik dan 2.900 kWh per jaar dan kunnen ook de kosten van wassen hoger liggen.

De wasdroger

Bij een condensdroger of droger met luchtafvoer zijn de kosten per droogbeurt ongeveer € 1,95. Het drogen van een was met een wasdroger is duurder dan een wasbeurt. Dat komt omdat er veel warmte en dus energie nodig is.

Kosten van douchen en baden

Een douchebeurt kost gemiddeld 65 liter warm water, bij 7,5 minuten douchen. Daarvoor betaal je € 0,52 bij een gasboiler (ketel) en € 0,70 bij een elektrische boiler.

Een bad verbruikt 120 liter warm water per keer. Daarvoor betaal je € 1,09 bij een gasboiler en € 1,63 bij een elektrische boiler.

*Deze kosten zijn gebaseerd op totaalverbruik onder het energieplafond waardoor het gastarief € 1,45 per m3 is en het elektriciteitstarief € 0,45 per kWh. En een gemiddeld watertarief van € 1,31 per m3.

Bron: CPB, CBS en Vewin 2022, berekening Nibud 2023.

Besparen op energie

Er zijn meerdere manieren om te besparen op de energierekening, ook als je geen budget hebt om grote investeringen te doen. Hieronder geven we de belangrijkste tips.

Slimme meters en vergelijken

Veel energieleveranciers geven via maandelijkse overzichten inzicht in je verbruik. Ook kun je werken met slimme thermostaten, slimme meters en/of handige apps. Hoe meer zicht je houdt op het verbruik, hoe beter je gaat zien waar je kan besparen.

De organisatie Milieu Centraal heeft veel tips en tools die je helpen, waaronder een vergelijker en een Bespaartest.

Tips voor isoleren en ventileren

• Maak kieren rond ramen en buitendeuren dicht met zelfklevend tochtband of met tochtstrips. Dan blijft de warmte binnen en de kou buiten.
• Sommige gemeenten helpen huishoudens met weinig geld door isolatiemateriaal gratis aan te bieden. Vraag het eens na bij je gemeente.
• Goed ventileren is belangrijk. Een droog huis verwarmen kost minder energie dan een vochtig huis. Zorg ook dat lucht goed door je huis kan stromen, via ruimte onder de binnendeuren of roosters in binnendeuren en -muren.

Tips voor slim omgaan met apparaten

• Heeft de wasmachine een eco-knop of eco-stand, gebruik die dan in plaats van het gewone programma. De was duurt langer, maar kost minder stroom. De eco-stand is 30 procent zuiniger dan het gewone wasprogramma op 40 of 60 graden.
• Gebruik een energiezuinige wasmachine en droger als je veel wast, zoals met energielabel A. Deze machines zijn duurder in aanschaf, maar besparen je later veel geld. De verbruikskosten van deze machines zijn namelijk per keer veel lager dan van minder zuinige machines. Een overzicht van energiezuinige apparaten vind je op de website van Milieu Centraal.
• De meeste wasmiddelen werken heel goed bij lagere temperaturen. Maak er een gewoonte van om zo veel mogelijk op 30° C te wassen.
• Laat lampen niet onnodig branden en vervang gloeilampen en halogeenlampen door ledverlichting. Start met lampen die vaak aan zijn en veel licht geven. Ledlampen zijn tot 85 procent zuiniger dan een vergelijkbare gloeilamp en zijn ook zuiniger dan spaarlampen. De levensduur is ook langer.
• Zet zoveel mogelijk elektrische apparaten echt uit, in plaats van op stand-by. Zo kun je tot wel € 70 per jaar besparen. Denk ook aan de opladers van de telefoon, babyfoon en tandenborstel. Laat ze niet ongebruikt in het stopcontact zitten.
• Een waterkoker is meestal zuiniger dan een kokendwaterkraan. Kook niet meer water dan nodig is, dat bespaart geld en energie.
• Ontdooi ingevroren etenswaren in de koelkast en niet in de magnetron. De kou die vrijkomt wordt gebruikt voor de koeling, hierdoor verbruikt de koelkast minder energie.
• Een laptop is ruim 70 procent zuiniger in het energiegebruik dan een desktopcomputer met lcd-monitor. Je bespaart jaarlijks gemiddeld € 30 aan elektriciteit. Het energieverbruik van een tablet is nog weer vijf keer lager dan dat van een laptop.
• Apparaat vervangen? Let dan op het energielabel. Op de site energielabel.nl/apparaten vind je per apparaat achtergrondinformatie over wat een hoger label oplevert.
• Kies liever voor een ventilator in plaats van airconditioning. Het gebruik van een airconditioner is flink duurder dan een ventilator en dat scheelt al gauw enkele tientjes per jaar.

Bewuster energie verbruiken

• Wekelijks douchen in plaats van in bad gaan, bespaart jaarlijks ruim 4.000 liter water en bijna 20 m3 gas.
• Met een waterbesparende douchekop bespaart een gemiddeld huishouden jaarlijks 7.500 liter warm water en bijna 45 m3 gas.
• Douche je vijf minuten in plaats van gemiddeld acht minuten, dan bespaart een gemiddeld huishouden 15.000 liter warm water en 60 m3 gas per jaar.
• Bij zonnig weer kan de was ook buiten drogen.
• De verwarming een graad lager zetten bespaart ongeveer 7 procent op je energierekening voor verwarmen.
• Zet je thermostaat ’s avonds op 15 graden. Als je vloerverwarming hebt, is het beter om de thermostaat ’s nachts maximaal 1 tot 2 graden lager te zetten dan overdag. Anders duurt het opwarmen te lang.
• Gebruik tuinverlichting op zonne-energie.
• In de zomer als het warm is: Sluit overdag ramen en deuren en open deze pas wanneer het buiten koeler is dan binnen.
• Een regenton kan jaarlijks honderden liters water besparen. Staat er voor je (klein)kinderen een zwembadje in de tuin? Dan kun je dat water ook hergebruiken om het gazon te wateren.