Koopkracht is een bekende term voor de financiële verwachting voor groepen huishoudens. Het Nibud berekent met Prinsjesdag en in januari koopkrachtplaatjes. Zo weet je met welke veranderingen in je portemonnee je rekening moet houden.
Op deze pagina
Waarom berekent het Nibud koopkrachtplaatjes?
Het Nibud berekent koopkrachtplaatjes om mensen te laten weten wat er in het komende jaar gaat veranderen in hun portemonnee. We vinden dit belangrijk omdat ons stelsel van belastingen en toeslagen erg ingewikkeld kan zijn.
Het effect daarvan willen we begrijpelijk maken. Zodat iedereen hier rekening mee kan houden bij het maken van de jaarbegroting.
Om de koopkracht te berekenen, kijken we naar de volgende punten:
- Wijzigingen in wet- en regelgeving: bijvoorbeeld een verlaging van een belastingtarief, een stijging van heffingskorting en een verhoging van de energiebelasting.
- Inkomensstijgingen: hiervoor kijken we naar de gemiddelde cao-loonsverhoging (inclusief vakantiegeld) over het hele jaar. Dus niet alleen naar de loonsverhogingen in januari. Ook de stijging van de AOW en de uitkeringen zijn meegenomen. Loonsverhoging door extra periodieken of een andere baan nemen we niet mee.
- Prijsstijgingen (inflatie): de gemiddelde verwachte prijsstijging van een pakket aan goederen en diensten. Bijvoorbeeld boodschappen, kleding, benzine, huur en verzekeringspremies.
Het koopkrachtplaatje geeft daarmee een beeld van wat er in een jaar extra overblijft na deze veranderingen. Om het makkelijker te maken, laten we de koopkrachtverandering in een bedrag per maand zien.
De betrouwbaarheid van koopkrachtvoorspellingen
Als het gaat om de koopkracht van het aankomende jaar, dan zijn wijzigingen in wet- en regelgeving goed te voorspellen. Met Prinsjesdag worden de voorlopige plannen bekendgemaakt en in januari worden de definitieve regelingen gepresenteerd. De koopkrachtplaatjes met Prinsjesdag en in januari kunnen dus van elkaar verschillen.
De loonstijgingen laten zich moeilijker voorspellen. Die zijn afhankelijk van de onderhandelingen tussen werkgevers en werknemers. Die kunnen mee- of tegenvallen. Over het algemeen zijn de voorspellingen redelijk betrouwbaar.
De prijsstijgingen (inflatie) laten zich het moeilijkst voorspellen. Na een extreem natte of droge zomer stijgen de voedingsprijzen harder dan na een gematigde zomer. En als een internationale gebeurtenis de wisselkoers van de euro en de dollar verandert, dan heeft dit effecten op bepaalde grondstoffen en dus op de prijzen. Sommige prijzen laten zich beter voorspellen. De premie voor de zorgverzekering wordt bijvoorbeeld van tevoren bekendgemaakt en die wijzigt niet meer.
Koopkracht: voorbeelden per huishoudtype
We maken een voorspelling van de koopkracht voor ongeveer 100 voorbeeldhuishoudens. We rekenen daarbij met gemiddelde bedragen. Bijvoorbeeld een gemiddelde cao-loonsstijging. Misschien krijg je wel helemaal geen loonsverhoging, of veel minder, of pas volgend jaar. Dan ziet jouw situatie er dus anders uit. Maar in de meeste gevallen vormt de gemiddelde voorspelling een goed uitgangspunt.
In overzichten met alle voorbeeldhuishoudens kun je opzoeken welke veranderingen voor jouw type huishouden verwacht worden. Deze gegevens kun je ook opzoeken in een rekentool: de Koopkrachtberekenaar. Doorgaans wordt deze tool geüpdatet op Prinsjesdag en in januari.
Praktische tips voor jouw koopkracht
Met behulp van de koopkrachtplaatjes krijg je inzichtelijk wat de impact is op de huishoudportemonnee van een vergelijkbaar huishouden. Daarbij is het belangrijk om inkomsten en uitgaven goed in kaart te brengen. Zo krijg je inzicht in wat je het komende jaar kunt verwachten. Volg bijvoorbeeld het Stappenplan Jaarbegroting en check voor welke tegemoetkomingen je komend jaar in aanmerking komt via berekenuwrecht.nl.
Meer over rondkomen
Dossier: Koopkracht en betaalbaarheid
