De AOW (Algemene Ouderdomswet) is een basispensioen vanuit de overheid. Daarnaast bouw je, als je in loondienst werkt, meestal automatisch een pensioen op bij je werkgever. Als dat niet het geval is, dan moet je dat zelf regelen. Wat komt daarbij kijken en hoe kun je het aanpakken?
Op deze pagina
Pensioenregelingen en je pensioenopbouw
AOW
De AOW is een basispensioen van de overheid. Hoeveel je krijgt is afhankelijk van je woonsituatie en hoelang je in Nederland woont en werkt. Meer informatie vind je op de website van de Sociale Verzekeringsbank (SVB).
In loondienst
Ben je in loondienst of in loondienst geweest? Dan bieden de meeste werkgevers een pensioenregeling aan. Je bent verplicht om daaraan deel te nemen. Als je voor meerdere werkgevers hebt gewerkt, heb je waarschijnlijk bij meerdere pensioenfondsen een pensioen opgebouwd. Via mijnpensioenoverzicht.nl kun je nagaan bij welke pensioenfondsen of –verzekeraars je een pensioen hebt, en hoeveel je hebt opgebouwd.
Als zelfstandig ondernemer
In de meeste gevallen bouw je als zzp’er geen werknemerspensioen op. Er is een aantal bedrijfstakken en beroepen waar wel een pensioenfonds voor is. Zoals artsen, fysiotherapeuten, notarissen, stukadoors en schilders. De Kamer van Koophandel heeft hier meer informatie over. Geldt dit niet voor jouw beroep? Dan moet je zelf een aanvullend pensioen opbouwen.
Arbeidsongeschikt
Als je arbeidsongeschikt raakt, loopt de pensioenopbouw bij de meeste pensioenregelingen gewoon door. Ben je gedeeltelijk arbeidsongeschikt? Dan betaal je nog pensioenpremie over het gedeelte dat je wel werkt. Doe navraag bij je pensioenfonds of –verzekeraar hoe het in jouw situatie is geregeld.
Werkloos
Je bouwt meestal geen pensioen meer op als je werkloos bent. Het pensioen dat je eerder opgebouwd hebt, blijft wel bestaan. Let op: het kan zijn dat je recht op nabestaandenpensioen vervalt. Bij Wijzer in Geldzaken vind je meer informatie.
Gescheiden
Ben je gescheiden? Dan krijg je mogelijk ook een deel van het pensioen van je ex-partner. Dat ligt aan de afspraken die je hebt gemaakt bij de scheiding. Lees hier meer over op de pagina over scheiden en pensioen.
Wat bepaalt je uiteindelijke pensioenuitkering?
Op mijnpensioenoverzicht.nl vind je terug hoeveel AOW en werknemerspensioen je tot nu toe hebt opgebouwd. En hoe hoog je pensioen zal zijn als je tot de pensioendatum door blijft werken. De hoogte van het pensioen hangt af van een aantal dingen.
Je inkomen
Hoeveel pensioen je opbouwt is afhankelijk van het pensioengevend salaris en de zogenaamde AOW-franchise. De AOW-franchise is het deel van het salaris waarover je geen pensioen opbouwt, omdat over dit deel vanaf je pensioengerechtigde leeftijd AOW ontvangen wordt. Het pensioengevend salaris is meestal het vaste salaris inclusief vakantietoeslag. Over bonussen en andere toeslagen wordt niet altijd pensioen opgebouwd.
Het type pensioenregeling
Er bestaan verschillende pensioenregelingen. De meest voorkomende zijn een middelloonregeling en een beschikbare premieregeling. Je hebt hier zelf geen invloed op. Lees meer over de soorten pensioenregelingen bij de Autoriteit Financiële Markten.
Waar je pensioen hebt opgebouwd
Werk je je hele leven bij dezelfde werkgever? Of in dezelfde sector? Dan heb je pensioen opgebouwd bij één pensioenfonds of –verzekeraar. Als je meerdere werkgevers hebt gehad in verschillende sectoren, dan heb je met verschillende pensioenregelingen te maken. Gaat het om hele kleine pensioenen, dan zijn daar speciale regelingen voor.
De keuzes die je maakt
Wanneer je met pensioen gaat, kun je een aantal keuzes maken die invloed op je pensioen hebben. Zo kun je bijvoorbeeld in veel pensioenregelingen kiezen voor een hoog/laag-pensioen. Dit betekent dat je de eerste jaren na pensionering een hoger pensioen kiest en de latere jaren juist minder ontvangt. Eerst een wat lager pensioen en daarna hoger kan ook. Informeer bij je pensioenfonds wat er mogelijk is en wat de voor- en nadelen zijn. Bekijk deze pagina als je eerder met pensioen wil gaan.
Rente, inflatie en indexatie
De stand van de rente en prijsstijgingen (inflatie) hebben invloed op hoe snel een pensioenkapitaal groeit en wat de waarde ervan is.
Met een lage rente bouw je minder snel hetzelfde bedrag aan pensioen op dan met een hoge rente. De inflatie bepaalt de waarde van het pensioen: hoeveel je er straks van kunt kopen. Als het kan, zal het pensioenfonds of de verzekeraar het pensioen aanpassen aan de inflatie (indexeren).
Als je pensioen opbouwt bij een pensioenfonds dat er financieel niet goed aan toe is, kan je pensioen in bepaalde gevallen verlaagd worden. Je hebt hier zelf geen invloed op. Maar het is goed om te weten dat er iets kan veranderen aan het pensioenbedrag dat je opbouwt.
Nieuwe regels voor pensioen
Door de nieuwe pensioenwet die op 1 juli 2023 is ingegaan, veranderen de regels voor pensioen. Uiterlijk 1 januari 2027 is het pensioen via je werkgever aangepast. Je ontvangt hierover informatie van je werkgever of van je pensioenuitvoerder. Deze informatie krijg je zodra meer duidelijk is over de regeling via je werkgever. Wil je meer weten over de nieuwe pensioenregels, wat er hetzelfde blijft en verandert? Kijk op de website Pensioenduidelijkheid .
Tip: Check elk jaar hoe je pensioen ervoor staat. Dat kan makkelijk via mijnpensioenoverzicht.nl. Doe dit ook als er iets in je situatie verandert, zoals een scheiding of als je wisselt van baan.
Mogelijkheden om zelf (extra) pensioen op te bouwen
In sommige situaties is het nodig of verstandig om zelf een aanvullend pensioen op te bouwen. Bijvoorbeeld als je zelfstandig ondernemer bent, je werkgever geen of een kleine pensioenregeling aanbiedt, of als je een aantal jaren niet of weinig hebt gewerkt en daardoor een pensioengat is ontstaan.
Ook als je via je werkgever werknemerspensioen opbouwt, is het goed om na te gaan of het bedrag dat je krijgt aansluit bij je wensen. Zo niet, dan kun je ervoor kiezen om zelf je pensioeninkomen aan te vullen. Dat kan op verschillende manieren.
Sparen
Extra geld sparen is vooral handig als je al wel een pensioen opbouwt, maar extra geld opzij wil zetten. Je zet dan geld apart op een spaarrekening.
Voordelen
- Het is eenvoudig.
- Het risico dat je je geld verliest is klein.
- Je kunt altijd bij je geld als je het nodig hebt.
Nadelen
- Het rendement is laag.
- Bij een vermogen van meer dan € 57.000 per persoon betaal je vermogensbelasting.
- Je kunt in de verleiding komen het geld voor iets anders dan je pensioen te gebruiken.
Beleggen voor je pensioen
Je kunt bijvoorbeeld beleggen in aandelen, obligaties, beleggingsfondsen of vastgoed. Als je wil beleggen om je pensioen uit te breiden, is het handig om een financieel adviseur in te schakelen. Die bekijkt wat het beste in jouw situatie past.
Voordelen
- Het rendement op de lange termijn is vaak hoger dan bij sparen.
- Er zijn weinig fiscale regels. Dat geeft meer vrijheid dan bijvoorbeeld bij een lijfrenteverzekering of sparen bij een bank.
- Je kunt beleggingen verkopen als je geld nodig hebt.
Nadelen
- Het is niet zeker dat je de winst eruit haalt die je voor ogen had. Het rendement kan lager uitvallen dan verwacht, of je verliest zelfs geld.
- Bij een vermogen van meer dan € 57.000 per persoon betaal je vermogensbelasting (box 3) .
- Je kunt in de verleiding komen de beleggingen te verkopen en het geld te gebruiken voor iets anders dan je pensioen.
Lijfrenteverzekering of banksparen
Je kunt een (tijdelijke) lijfrenteverzekering afsluiten of banksparen: geld storten op een geblokkeerde bankspaarrekening.
Doe je dit, dan sluit je een financieel product af bij een verzekeringsmaatschappij of een bank. Je betaalt een premie (inleg) en vanaf de AOW-leeftijd ontvang je maandelijks een bedrag via een oudedagslijfrente of bankspaarrekening.
Let op: zo’n financieel product kost zelf ook geld. Vraag naar de kosten en het verschil tussen de totale premie die je tijdens de looptijd betaalt en de verwachte opbrengst bij een financieel adviseur.
Voordelen
- Je krijgt in principe niet eerder dan de AOW-leeftijd toegang tot het geld: je kunt dus niet in de verleiding komen om het al eerder uit te geven.
- Je krijgt een beeld van hoeveel je ongeveer opbouwt en maandelijks uitbetaald krijgt na je pensioen.
- Als je aan de belastingregels voldoet, hoef je geen vermogensbelasting te betalen over het bedrag dat je opbouwt. Je betaalt pas belasting als je het bedrag krijgt uitgekeerd.
- De premie is soms aftrekbaar van de belasting.
- Bij een levenslange lijfrenteverzekering weet je dat je tot je overlijdt een maandelijks bedrag uitgekeerd krijgt. Bij een bankspaarrekening krijg je dit sowieso twintig jaar lang vanaf de AOW-leeftijd.
Nadelen
- Je kunt niet bij het geld, mocht je dat onverwacht nodig hebben.
- De belastingregels die hiervoor gelden maakt het wat ingewikkelder en zorgen voor minder vrijheid.
Verschillen lijfrente en banksparen
Bij banksparen spreek je af in hoeveel jaar tijd het spaartegoed wordt uitbetaald. Vaak is dit minimaal tot twintig jaar na je pensioendatum.
Leef je langer dan de afgesproken periode? Dan is het tegoed op en heb je geen recht meer op de uitkering. Staat er nog geld op de bankspaarrekening op het moment dat je overlijdt? Dan hebben je nabestaanden recht op het bedrag dat over is.
Een lijfrenteverzekering keert in principe uit tot het moment dat je overlijdt. Daarna stopt het en krijgen je nabestaanden ook geen geld uit deze verzekering.
Het is verstandig om verschillende offertes op te vragen en deze met elkaar te vergelijken op de kosten en de uitkering. De vergelijking kan ook anders uitpakken voor iemand in de opbouwfase of iemand die al (bijna) zijn pensioen wil laten uitkeren. Met een onafhankelijke financieel adviseur kun je ook de alternatieven op een rij zetten.
Tip: lijfrenteverzekeringen en bankspaarproducten zijn fiscaal aftrekbaar als je kunt aantonen dat je een pensioentekort hebt.
Zelf pensioen opbouwen: hoeveel moet je opzij zetten?
Er zijn meerdere manieren om een goed bedrag te bepalen dat je opzij moet zetten.
- Je kunt jaarlijks met fiscaal voordeel een maximumbedrag opbouwen voor je pensioen: je jaarruimte en reserveringsruimte.
- Je kunt je verwachte uitgaven na je pensioen op een rij zetten en uitrekenen hoeveel geld je verwacht per jaar tekort te komen. De Pensioenschijf-van-vijf is hier een handig hulpmiddel voor. Reken daarna uit hoeveel je nu maandelijks opzij moet zetten om het tekort op te vullen. Bekijk een uitlegvideo over de bouwstenen voor een inkomen na pensionering.
Tip: Belangrijk is natuurlijk om na te gaan welk spaarbedrag in je budget past. Onze tool Persoonlijk Budgetadvies kan daar inzicht in bieden.
Uitgaven aanpassen na je pensioen
In plaats van extra pensioen opbouwen, kun je er ook voor kiezen om de verwachte uitgaven na je pensioen te verlagen. Je kunt bijvoorbeeld:
- Je hypotheek (sneller) aflossen, dit verlaagt de maandlasten als je met pensioen bent.
- Op termijn verhuizen naar een kleinere woning of huurhuis, dan komt er vermogen vrij uit je huidige woning.
- Investeren in energiezuinige maatregelen, dan betaal je straks minder energiekosten.
