Studeren en studieschuld

Bij studeren komt op financieel gebied veel kijken: de kosten van de studie, studiefinanciering, en eventueel een lening bij DUO en een studieschuld. Wie weet ga je wel op jezelf wonen. Om goed rond te komen moet je weten wat je te wachten staat. Deze pagina over de kosten van studeren helpt je daarbij.

Wat kost studeren? 

Studeren kost geld, vaak wel duizenden euro’s per jaar. Je betaalt collegegeld, lesgeld of cursusgeld. Op de site van Rijksoverheid vind je de hoogte van het collegegeld en het lesgeld of cursusgeld. Die bedragen veranderen regelmatig. Daarnaast moet je studieboeken kopen. 

Misschien ga je ook het huis uit. Dan kom je voor heel andere uitgaven te staan. Als je op jezelf woont, kun je ongeveer rekening houden met de volgende maandelijkse kosten voor een student.

Studiefinanciering en lenen 

Als je mbo, hbo of universiteit doet, kun je gebruik maken van studiefinanciering. Studiefinanciering bestaat uit verschillende onderdelen, zoals de basisbeurs, aanvullende beurs, een lening en een studentenreisproduct (Ov-kaart). De studiefinanciering wordt geregeld door DUO. 

Bekijk hieronder wanneer je recht hebt op welke vorm van studiefinanciering.

Wanneer gaat studiefinanciering in?

• Studiefinanciering mbo: vanaf het kwartaal na jouw 18e verjaardag. Het studentenreisproduct kun je wel voor je 18e krijgen.
• Studiefinanciering hbo of universiteit: direct als je begint met studeren, ook als je nog geen 18 bent. Meestal is dit per 1 september.

Basisbeurs

Vanaf het studiejaar 2023-2024 is de basisbeurs terug voor studenten in het hoger onderwijs. De hoogte van de basisbeurs is afhankelijk van je woonsituatie: als je uitwonend bent, is de beurs hoger dan wanneer je thuis woont.

De basisbeurs is een gift als je mbo 1 of 2 doet. Voor mbo 3 en 4, hbo en universitaire opleidingen is de basisbeurs een ‘prestatiebeurs’. De prestatiebeurs wordt omgezet in een gift als je binnen 10 jaar je diploma haalt. Lukt dit niet, dan moet je het totale bedrag met rente terugbetalen.

Aanvullende beurs

Vanaf 2024 kunnen meer studenten een aanvullende beurs krijgen door de nieuwe inkomensnorm. Loop geen studiefinanciering mis en vraag de aanvullende beurs altijd aan. Dit doe je hier.

Op de website van DUO lees je het hele jaar door de meest actuele ontwikkelingen. Ook vind je hier de definitieve bedragen voor de studiefinanciering.

Hoeveel ga je lenen als student?

Voordat je gaat lenen, moet je eerst een beeld krijgen van hoeveel je nodig hebt. Met de Rekenhulp berekening studiefinanciering van DUO bereken je op basis van je uitgaven en andere inkomsten, hoeveel je nog nodig hebt om rond te komen. Je kunt natuurlijk ook zelf een begroting maken. 

Bespaartips en tips om je studieschuld te beperken

Gebruik de Rekenhulp studiefinanciering om te zien hoe hoog je totale studieschuld zal zijn. Verander het bedrag dat je kunt lenen en je ziet meteen hoe je totale schuld aan het einde van je studietijd verandert.

Bespaartips voor studenten 

Ben jij regelmatig bang dat je de boodschappen niet kunt betalen in de supermarkt? Dan is het tijd om je uitgaven beter af te stemmen op je inkomsten. Op posten waar je relatief veel aan uitgeeft, kun je misschien besparen. En misschien kun je meer gaan werken bij je bijbaan.

• Maak onderscheid tussen uitgaven die moeten (vaste lasten) en uitgaven die mogen. Op deze laatste categorie (variabele uitgaven) kun je gemakkelijker en op korte termijn besparen. Hier vallen bijvoorbeeld eten en drinken, kleding, sport, hobby’s, uitgaan en abonnementen onder.
• Zoek een bijbaantje om de extra’s zoals vakanties en uitgaan te betalen. 
• Vraag alle toeslagen aan. Bijvoorbeeld huurtoeslag en zorgtoeslag. Kijk via de Nibud-tool BerekenUwRecht waar je recht op hebt. 
• Kijk of je recht hebt op een aanvullende beurs of tegemoetkomingen. 
• Vraag belasting terug als je bijbaantjes hebt gehad. 
• Ga sporten tegen een laag tarief bij een (studenten)sportvereniging. 
• Neem lunch mee van huis in plaats van onderweg kopen. 
• Vraag naar studentenkortingen bij bijvoorbeeld kappers, eetcafés of de bioscoop. 

Beperk daarnaast ook je studieschuld. Alles wat je nu (extra) leent, zul je op een later moment weer moeten terugbetalen.

• Via Mijn DUO kun je in principe iedere maand bepalen wat je die maand wil lenen. In de maanden dat je wat bijverdient, kun je bijvoorbeeld minder of zelfs niets lenen. 
• Als je rente betaalt over je lening kun je alvast beginnen met terugbetalen voordat de terugbetalingsperiode begint. Zo betaal je minder rente. 
• Betaal de aflossingstermijnen op tijd. Te laat betalen kost extra geld. 

De financiële gevolgen van een studieschuld 

Een studieschuld heeft financiële gevolgen voor in de toekomst. Als je een hypotheek wilt afsluiten, vraagt de hypotheekverstrekker naar je studieschuld. Een studieschuld staat niet geregistreerd bij het BKR, maar heeft wel invloed op hoeveel je maximaal kunt lenen. Door de aflossing van de studieschuld blijft er namelijk minder geld per maand over voor bijvoorbeeld hypotheeklasten. 

Hypotheekverstrekkers hebben met elkaar afgesproken dat 0,65% van de totale studieschuld uit het leenstelsel voor 2015 als maandelijkse financiële verplichting kan worden gezien. Voor studieschulden uit het nieuwe leenstelsel (vanaf 1 juli 2015) is dit 0,35%. Dit wordt verrekend bij hoeveel je maximaal aan hypotheek kunt krijgen.  

Hypotheekverstrekkers gaan nu uit van je oorspronkelijke studieschuld bij het berekenen van je maximale hypotheek. Als je extra afgelost hebt, mag de geldverstrekker uitgaan van de oorspronkelijke studieschuld minus het extra afgeloste bedrag. 

Wil je weten wat de gevolgen zijn van je studieschuld voor je hypotheek? Gebruik de tool van Vereniging Eigen Huis. 

Hoe werkt het terugbetalen? 

De eerste twee jaar na je studie hoef je je studieschuld nog niet af te lossen. Dit mag natuurlijk wel. Deze fase is de aanloopfase. De aanloopfase begint in januari na het kalenderjaar dat je je diploma hebt gehaald of gestopt bent met je studie. Na twee jaar start de aflosfase. Je bent dan verplicht om iedere maand een bedrag af te lossen. 

In hoeveel jaar je studieschuld moet worden afgelost, hangt af van je opleidingsniveau en het moment waarop je met je studie bent begonnen. 

Studieschuld: hoeveel rente betaal je? 

Je betaalt rente vanaf het eerste moment dat je de lening ontvangt. Tijdens je studietijd stelt DUO elk kalenderjaar het rentepercentage opnieuw vast. Op 1 januari van het jaar waarin de aanloopfase begint stelt DUO het rentepercentage steeds voor vijf jaar vast.

Je betaalt vijf jaar lang hetzelfde bedrag aan rente en aflossing. Na vijf jaar wordt het rentepercentage lager of hoger. Hierdoor verandert het bedrag dat je aan rente en aflossing betaalt elke vijf jaar. 

Zo werkt je studieschuld aflossen 

Op basis van de hoogte van je schuld en de rente berekent DUO hoeveel je per maand moet aflossen om in 15 of 35 jaar je studieschuld helemaal afgelost te hebben. Vervolgens wordt dat bedrag vergeleken met hoeveel je maximaal hoeft terug te betalen op basis van je verzamelinkomen. 

DUO kijkt naar het inkomen van jou en je eventuele partner van 2 jaar geleden, dat opgeteld heet het verzamelinkomen. Is je verzamelinkomen van 2 jaar geleden veel hoger dan je huidige inkomen? Vraag dan via Mijn DUO een verlaging van het maandbedrag aan door het peiljaar te verleggen.

Als de verlaging wordt goedgekeurd, geldt dat voor één kalenderjaar. Na dat jaar vraagt DUO automatisch je inkomen op bij de Belastingdienst. Als het verzamelinkomen lager is dan een bepaald bedrag, dan hoef je in dat jaar niets terug te betalen. 

Bereken hoeveel je moet aflossen

Gebruik de Rekenhulp maandbedrag studieschuld van DUO om te berekenen hoeveel je per maand moet aflossen. Je mag uiteraard ook altijd meer aflossen. Dan kun je in totaal minder geld kwijt zijn. Want de studieschuld waar de rente over wordt berekend, wordt sneller kleiner. Is je schuld zo groot dat je die in 15 of 35 jaar niet af kunt lossen, dan kost extra aflossen je juist meer geld. 

Je kunt het terugbetalen van je studieschuld maximaal 5 jaar stopzetten. Dit worden de ‘jokerjaren’ of de aflosvrije periode genoemd. 

Studentenbegroting maken 

Kom je elke maand geld tekort? Of wil je meer sparen? Dan helpt het om een begroting te maken. Zo krijg je grip op je uitgaven en inkomsten. Gebruik het Nibud-Excelsheet als voorbeeld om je inkomsten en uitgaven op een rij te zetten.

Wat geef je eigenlijk uit als student?

Heb je geen idee waar je geld blijft? Hou dan eens een tijdje je uitgaven bij. In een schrift, op je telefoon of op je computer noteer je iedere keer als je geld uitgeeft, wat je hebt gekocht en voor welk bedrag. Zo’n schrift of document heet een kasboek. Na twee maanden heb je al een duidelijk beeld van waar je geld aan opgaat. 

Tip: wees eerlijk! Schrijf echt alles op, ook die koffie op het station en dat scooterritje. 

Verzekeringen voor studenten 

Ook als student heb je bepaalde verzekeringen nodig. Alles over verzekeren lees je op deze pagina. Hieronder informatie over de belangrijkste zaken. 

Zorgverzekering voor student

Vanaf je achttiende ben je verplicht zelf een zorgverzekering af te sluiten. Zolang je studeert kun je je eventueel via je ouders verzekeren. Maar veel zorgverzekeringen bieden voordelige studententarieven. Vergeet niet om zelf zorgtoeslag aan te vragen als je 18 jaar of ouder bent. 

Inboedelverzekering voor student

Als je als student op jezelf woont is het slim om een inboedelverzekering af te sluiten. Dit kan al vanaf een paar euro per maand. Afhankelijk van je verzekering is de schade door brand, inbraak, vernieling en bijvoorbeeld glasschade gedekt. 

Aansprakelijkheidsverzekering voor student

Een aansprakelijkheidsverzekering dekt de aansprakelijkheid voor schade die je toebrengt aan anderen. Schade kan lichamelijk letsel en materiële schade aan spullen zijn. Kijk in de polisvoorwaarden wat wel en niet gedekt wordt. 

Denk je dat je te veel kamerhuur betaalt? Dat kun je controleren met behulp van het puntensysteem voor huurwoningen. Je vindt op deze website ook handige informatie over de rechten en plichten van huurders, het huurcontract, servicekosten en onderhoud. 

Regelen na afstuderen 

Zodra je afgestudeerd bent moet je ook weer administratieve dingen regelen zodat je niet blijft betalen voor het studeren of onterecht studiefinanciering krijgt. 

Uitschrijven bij je studie 

Schrijf je uit als student. Als je halverwege het studiejaar afstudeert en je niet uitschrijft, dan blijf je collegegeld betalen. Uitschrijven doe je via Studielink. Als je afgestudeerd bent aan het mbo, schrijf je je uit bij de instelling waar je bent afgestudeerd. 

Je schrijft je uit vanaf de maand dat je je laatste cijfer krijgt, niet vanaf de maand dat je je diploma krijgt. 

Studiefinanciering en studentenreisproduct stopzetten 

Zet ook je studiefinanciering en studentenreisproduct op tijd stop. Dat regel je bij DUO. Doe je dat niet, dan lopen ze door en moet je meer terugbetalen. Onterecht reizen met het studentenreisproduct kost je honderden euro’s per maand. 

Overige zaken tijdens uitschrijven voor je studie

• Mag je nog wel in je huidige studentenwoning blijven, of moet je iets anders zoeken?
• Als je een studentenrekening had bij de bank, moet je die nu aanpassen.
• Had je speciale verzekeringen voor studenten? Bekijk of die anders moeten.
• Moet je nieuwe afspraken met je ouders maken over zaken die zij tot nu toe betaalden?

De kosten voor ouders tijdens de studieperiode

Van alle ouders draagt 68 procent bij aan de kosten van studeren. Uitwonende studenten krijgen gemiddeld € 339 per maand van hun ouders en thuiswonende studenten € 109 per maand (bron: Nibud Studentenonderzoek 2021). Deze bedragen gelden naast de studiekosten die ouders eventueel ook voor hun studerende kind betalen. 

Er is geen pasklaar antwoord te geven op de vraag hoeveel je zou moeten bijdragen. Dat hangt onder andere af van de studie die je kind volgt en de kosten voor studeren die daarbij horen. En natuurlijk ook van je eigen financiële situatie. 

Veel ouders leggen al geld apart voor een studie later als een kind nog jong is. Een richtbedrag voor de kosten van studeren is ongeveer 1000 euro per maand. Het hangt er ook vanaf of studenten thuis wonen of op zichzelf en of ze een studie doen op mbo-, hbo- of wo-niveau. 

Met het Geldplan Studie (klein)kinderen kun je bepalen wat voor jou een goed bedrag is om te sparen.

Financiële gevolgen als je minderjarige kind gaat studeren 

Minderjarigen krijgen sinds het studiejaar 2018-2019 direct als ze een hbo- of wo-studie beginnen recht op studiefinanciering. Je hebt als ouder nog gewoon recht op kinderbijslag en als je inkomen laag is ook op kindgebonden budget. 

Gaat je minderjarige kind een voltijdse mbo-opleiding (BOL) volgen? Dan kan het nog geen studiefinanciering aanvragen. Wel kan je kind een studentenreisproduct aanvragen. Je hebt als ouder nog gewoon recht op kinderbijslag en als je inkomen laag is ook op kindgebonden budget. Zolang je kind nog geen 18 is, hoef je geen lesgeld te betalen. Er kunnen wel schoolkosten als leermiddelen bij komen kijken.

Lees meer over de kosten van studeren aan het mbo. 

Bij een BBL-opleiding (Beroepsbegeleidende Leerweg) is geen studiefinanciering of studentenreisproduct mogelijk. In principe behoud je het recht op kinderbijslag en kindgebonden budget totdat je kind 18 jaar wordt.