Een ander helpen

Als je iemand in je omgeving wil helpen uit de geldproblemen te komen, is het slim om je eerst te verdiepen in wat je kunt doen. Hoe herken je financiële problemen bij een ander? Wat kun je als helper doen en wanneer kun je beter professionele hulp inschakelen?

Tips als je iemand helpt 

Als je geen schuldhulpverlener bent, kun je iemand toch helpen bij betalingsachterstanden of schulden. Het is daarbij belangrijk om niet het roer helemaal over te nemen. Je helpt iemand door hem te ondersteunen. 

Hoe eerder je in actie komt als je geldproblemen herkent, hoe beter het is. De schulden kunnen dan nog beperkt blijven en het is makkelijker om oplossingen te vinden. 

Financiële redzaamheid 

Het doel als je iemand helpt moet altijd zijn: financiële redzaamheid vergroten. Dat betekent dat mensen (weer) zelfstandig verder kunnen met hun geld. Dat hoeft niet te betekenen dat ze alles zelf kunnen, maar ook over weten bij welke instanties ze hulp kunnen vinden als dat nodig is.  

Wat kun je doen? 

Wat je het best kan doen hangt van de ernst van de situatie af, maar ook van wat degene die je helpt wil toelaten en hoe hij zelf met zijn geldzaken bezig is. Soms is het genoeg om samen de administratie op orde te brengen, soms kun je helpen een aflosplan te maken, soms is het beter om iemand naar een professional te verwijzen. 

Het Nibud heeft voor alle situaties nuttige hulpmiddelen. Die kun je onder de aandacht brengen, of je kunt er samen mee aan de slag gaan. 

Ken je grenzen 

Help je iemand bij het ordenen van de administratie, het invullen van het aflosplan, het schrijven van brieven, het invullen van belastingformulieren of het doorverwijzen naar een hulpinstantie? Of ondersteun je iemand tijdens een schuldregeling? Hou deze tips in de gaten.  

• Spreek van tevoren af wat je voor de ander kunt doen 
• Check of dit overeenkomt met wat de ander van je wil 
• Laat de zeggenschap en de verantwoordelijkheid over alle financiële handelingen en betalingen bij de ander; 
• Laat de ander zo veel mogelijk zelf doen; 
• Gebruik geen betaalpasjes en doe geen betalingen zonder overleg 
• Neem geen originele stukken mee naar huis die niet van jou zijn 
• Schrijf brieven samen en altijd uit naam van de ander, zodat de verantwoordelijkheid voor het nakomen van afspraken ook bij hen blijft  
• Oordeel niet over iemands handelen, ook al ben je het er niet mee eens 
• Leen geen geld uit  

Hou je eigen grenzen goed in de gaten. Als er meer van je wordt gevraagd dan je kunt, weet of wilt, verwijs dan door naar een hulporganisatie. 

Herken de signalen 

Het vroeg herkennen van financiële problemen kan veel ellende voorkomen. Probeer in te schatten welke hulp nodig is.  

De eerste signalen 

Er zijn signalen die kunnen aangeven dat iemand (beginnende) geldproblemen heeft. Deze signalen zijn vaak makkelijk te herkennen.  

Betalen en uitgeven 

• Automatische incasso’s worden niet afgeschreven 
• Regelmatig niet kunnen pinnen 
• Vaak gebruik maken van een creditcard 
• Regelmatig online aankopen doen en kiezen voor achteraf betalen 
• Rekeningen worden niet op tijd betaald 
• Geld van de spaarrekening afhalen, van henzelf of van de kinderen 
• Vaak rood staan 
• Achterstand met de huur, energie en/of zorgverzekering 
• Het geld is voor het einde van de maand op 

Werk en inkomen 

• Een voorschot op het salaris of vakantiegeld vragen 
• Loonbeslag 
• Niet weten hoeveel inkomen er maandelijks binnenkomt 
• Graag over- of extra willen werken 

Administratie en overzicht 

• De administratie is niet op orde 
• Er komt post van een deurwaarder of incassobureau 
• Niet weten wat er maandelijks betaald moet worden 
• Niet kunnen sparen 

Gedrag 

• Ruzie maken over geld 
• Geld vragen of lenen van familie en vrienden 
• Niet (meer) op verjaardagen komen omdat er geen geld is voor een cadeau 
• Zich schamen over de schulden, contact vermijden 
• Niet over geld(problemen) durven praten 
• Slaapproblemen door de geldzorgen 
• Hopen op het winnen van een prijs in de loterij om schulden af te lossen 
• Verslaving 
• Vaak ziek zijn of zich ziek voelen 

Herken je signalen van de lijst? Probeer dan voorzichtig het gesprek eens aan te gaan. 

Administratie op orde brengen 

Iemand met geldproblemen kan pas inzicht krijgen in wat er nodig is als er eerst overzicht komt. De eerste stap is orde scheppen in de administratie. Veel mensen met geldproblemen hebben een rommelige administratie. Hoe kun je hierbij helpen? 

Is er sprake van een grote berg ongeordende en soms zelfs ongeopende post? Dan is het goed om dit eerst te sorteren. Wat kan weg? Waar moet actie op worden ondernomen? Wat moet worden bewaard? 

Denk ook aan de digitale post. Veel organisaties communiceren alleen nog digitaal. En het is niet makkelijk om overzicht te houden. Het belangrijkste is dat iemand weet waar hij alles kan terugvinden. Laat iemand kiezen welke manier hij of zij het prettigst vindt: op de computer, in een map of een combinatie van beide. 

 Tips voor hulp bij de administratie 

• Laat mensen de (digitale) post dagelijks openmaken en gooi reclame meteen weg 
• Bewaar belangrijke post in een map met tabbladen of op de computer in mappen 
• Controleer wekelijks of de bij- en afschrijvingen kloppen via internetbankieren of op de bankafschriften 
• Bewaar papieren afschriften van de bank in een mapje 
• Hou bij wanneer rekeningen betaald moeten zijn 
• Betaal rekeningen op tijd en zoveel mogelijk automatisch 
• Zorg dat de berichtenbox van mijnoverheid.nl is geactiveerd 
• Zorg dat partners toegang kunnen hebben tot alle documenten 

Wanneer verwijs je iemand door? 

Lukt het niet om iemand te helpen of nemen de schulden toe? Of willen schuldeisers niet meewerken en is meer begeleiding nodig? Dan is het verstandig om iemand door te verwijzen naar professionele hulp.  

Soms heeft iemand naast schulden nog andere problemen, zoals: 

• Een daling van het inkomen. Bijvoorbeeld door werkloosheid, een scheiding of het overlijden van een partner. Probeer in te schatten hoelang het inkomen lager zal zijn. Als het tijdelijk is, kan iemand misschien een tijdelijke regeling met een schuldeiser afspreken. 
• Een verslaving. Een (alcohol-, drugs-, gok- of koop-)verslaving kost geld. Om een schuldregeling te laten slagen, moet de verslaving ook aangepakt worden. Informeer bij de gemeente voor hulp bij verslavingsproblemen. 
• Iemand geeft structureel meer geld uitgeeft dan er binnenkomt. Veel gemeentes geven cursussen om te leren omgaan met geld. Dat kun je als tip geven. 
• Extra hoge uitgaven door ziekte. Kijk op de site van de Belastingdienst of iemand in aanmerking komt voor belastingaftrek. 
• Te hoge woonlasten in verhouding tot de inkomsten. Kijk op de site van de Belastingdienst of iemand in aanmerking komt voor huurtoeslag. Bij een koopwoning kun je misschien in gesprek met de hypotheekverstrekker of de maandlasten omlaag kunnen.