Het had nogal wat voeten in de aarde, maar vanaf 1 juli 2023 gaat dan toch de nieuwe pensioenwet in. De veranderingen in het nieuwe pensioenstelsel kunnen invloed op de huishoudportemonnee hebben en voor onzekerheid zorgen. We pleiten daarom voor goede en gerichte voorlichting vanuit de overheid, pensioenuitvoerders en werkgevers. Tegelijkertijd doen we een beroep op iedereen die ermee te maken krijgt: laat je voorlichten en stel op tijd je vragen.
Auteurs: Michael Visser en Marcel Warnaar
In de ‘Wet toekomst pensioenen’ zijn de afspraken vastgelegd die werkgevers, werknemers en het kabinet in 2019 met elkaar hebben gemaakt in het Pensioenakkoord. Het Nibud was daarbij geen partij. We hebben in openbare consultaties advies gegeven, en willen via onderzoek in de gaten houden hoe de wet in de praktijk uitwerkt.
Daarbij hebben we extra aandacht voor de gevolgen van de wet voor de huishoudportemonnee. Daarover valt nu nog niet zoveel te zeggen. De gevolgen voor de portemonnee zijn namelijk afhankelijk van de invulling van de wet door pensioenuitvoerders en sociale partners (werkgevers en werknemers). En van iemands persoonlijke situatie en uitgangspositie.
Tip: Onderaan dit blog vind je de belangrijkste veranderingen op een rijtje.
Keuzevrijheid en onzekerheid
Het pensioenakkoord en de nieuwe pensioenwetgeving geeft mensen in beperkte mate meer keuzevrijheid over hun pensioen. Zo zijn in cao’s en arbeidsvoorwaardelijke regelingen meer afspraken voor eerder en gefaseerd uittreden te zien.
Daarnaast is het waarschijnlijk vanaf 1 juli 2024 mogelijk om een bedrag ineens op te nemen op de pensioendatum (maximaal 10 procent). En onze verwachting is dat de komende jaren meer pensioendeelnemers een keuze kunnen gaan maken tussen een vast of variabel pensioen (als sociale partners kiezen voor een ‘flexibele premieregeling’). Dat vraagt om gedegen voorlichting.
Als pensioenen meer meebewegen met de economie, kan dat voor meer onzekerheid zorgen.
Zeker wanneer in het nieuwe pensioenstelsel de pensioenen bij een variabel pensioen meer meebewegen met de schommelingen van de economie. Dat kan meer onzekerheid met zich meebrengen. De AOW blijft daarentegen een vaste basis. We weten dat het voor veel mensen lastig is om met een wisselend inkomen om te gaan. De onzekerheid die het met zich meebrengt, doet iets met een huishouden.
Wij denken dat het goed is om verder onderzoek te doen naar het verwachte effect van een (jaarlijks) wisselend pensioeninkomen, bijvoorbeeld als het gaat om het recht op toeslagen voor lagere en middeninkomensgroepen. Ook al kent het nieuwe pensioenstelsel mechanismes om grote schokken te kunnen dempen, en in de tijd uit te smeren.
Een voordeel van het nieuwe stelsel is dat je straks makkelijker kunt zien hoeveel premie je – samen met je werkgever – inlegt, wat er nu in de voor jou gereserveerde pensioenpot zit en hoe zich dat kan ontwikkelen. Dat wordt net als nu vertaald naar een verwachte pensioenuitkering. Maar de overgang naar een nieuw pensioenstelsel, zal nog veel vragen oproepen.
Recent onderzoek onder het opiniepanel van EenVandaag laat zien dat veel mensen zich zorgen maken over wat de veranderingen in het pensioenstelsel voor hen betekenen. Er is veel onbekend en mensen zijn bang om er in de toekomst op achteruit te gaan. Dat geldt vooral voor mensen die binnen een aantal jaar met pensioen gaan.
Grote verantwoordelijkheid pensioenuitvoerders
Het Nibud pleit er daarom voor dat mensen goed geïnformeerd worden over het nieuwe pensioenstelsel en de veranderingen die daarbij horen. Pensioenen zouden een abc’tje moeten zijn:
- Adequaat inkomen na pensionering
- Begrijpelijk
- Controleerbaar
Op al deze 3 punten grijpt het nieuwe pensioenstelsel in en is voorlichting voor huishoudens nodig. Deze voorlichting moet op een laagdrempelige manier worden aangeboden. Ook moet er informatie komen over hoe huishoudens ervoor kunnen zorgen dat ze later genoeg inkomen hebben.
Pensioenuitvoerders moeten hun focus verruimen naar actief communiceren.
Pensioenuitvoerders hebben in het nieuwe stelsel een grote verantwoordelijkheid. Zij zullen hun focus moeten verruimen van het beheren van de pensioenpot, naar actief communiceren naar én met hun deelnemers over de pensioenmogelijkheden. Ze moeten bevorderen dat hun informatie aanzet tot relevante actie. Als je uit eerder onderzoek weet dat veel mensen, met name jongeren, hun pensioenbrieven niet of nauwelijks lezen, en zich liever storten op huishoudelijk werk als strijken en stofzuigen dan op financiële planning, dan weet je dat er werk aan de winkel is.
Wij roepen kortom pensioenuitvoerders, sociale partners en de overheid op: neem je verantwoordelijkheid en zorg voor begrijpelijke voorlichting over het nieuwe pensioenstelsel en de mogelijkheden die mensen hebben.
Hoe communiceer je over pensioenkeuzes?
Zorg voor een goede voorbereiding
Met de nieuwe pensioenwet komt er niet alleen meer verantwoordelijkheid voor werkgevers en pensioenuitvoerders, ook mensen zelf moeten zich voorbereiden op wat ze te wachten staat. De overheid en sociale partners hebben ervoor gekozen om mensen meer ruimte te geven om te kiezen. Pensioenuitvoerders moeten daarbij zorgen voor passende keuzebegeleiding. Daar tegenover staat de individuele verantwoordelijkheid om je goed in te lezen.
Kijk tijdig hoe je ervoor staat, wat er verandert en wat dat betekent voor jouw financiële situatie.
Kijk tijdig hoe je ervoor staat, wat er verandert en wat dat betekent voor jouw financiële situatie. Laat je daarover goed informeren door je pensioenuitvoerder, werkgever en de overheid. Gooi de brieven en e-mails die je krijgt over je pensioen niet weg, maar lees ze en kijk of er belangrijke informatie voor jou in staat. En heb je vragen? Stel ze!
Je verdiepen in je eigen pensioen kan op verschillende manieren. Kijk om te beginnen eens op mijnpensioenoverzicht.nl, waar je snel inzicht krijgt in het pensioen dat je opbouwt. Ook zijn er Nibud-tools als het Geldplan Pensioen, Geldplan Bijna pensioen en de Pensioenschijf-van-vijf die houvast kunnen bieden.
Kwetsbare groepen
Het Nibud heeft extra oog voor kwetsbare groepen zoals mensen die geen of weinig aanvullend pensioen hebben opgebouwd (bijvoorbeeld zelfstandigen). Of mensen met een onvolledige AOW, wat veel voorkomt bij migranten. Er zal ook een groep zijn die digitaal minder vaardig is, en die moeite heeft met de informatie die op ze afkomt. Daarom pleiten we voor een loket in iedere gemeente, waar aandacht is voor pensioen.
Bij zo’n loket moeten mensen persoonlijk antwoord krijgen op hun meest prangende pensioenvragen en de vraag of zij kunnen rondkomen als ze gepensioneerd zijn. Zoals er nu al een Juridisch Loket is voor juridische vragen, zou er ook een pensioenloket moeten komen voor pensioenvragen.
Meer informatie en contact
Meer weten over wat het Nibud doet rondom het thema pensioen of interesse in samenwerking met het Nibud? Neem dan contact op.
