Versterk kennis en vaardigheden, maak het gemakkelijk om de goede dingen te doen en wees mild als dat even niet lukt. Dat zijn de aanbevelingen van het Nibud naar aanleiding van het Nibud-onderzoek Geldstress bij jongeren.
Onderzoekers van het Nibud en van de Universiteit Leiden volgden voor dit onderzoek drie jaar lang bijna zeshonderd mbo’ers. Doel van het onderzoek was om te achterhalen onder welke omstandigheden jongeren geldstress ervaren.
Stress
Uit eerder onderzoek van het Nibud bleek dat 1 op de 5 jongeren van 18 tot 26 jaar te maken heeft met ernstige betalingsproblemen. Het instituut wilde graag weten welke factoren bepalend zijn voor het financiële welzijn van jongeren. Want jongeren met geldstress en financiële problemen staan bij de start van hun volwassen leven al op achterstand.
‘De vraag is waarom het de ene jongere wel lukt om zonder geldzorgen te leven terwijl de andere veel geldstress ervaart. Als we dat weten, kunnen we jongeren met geldstress ook beter helpen,’ zegt Cora van Horssen, hoofd Kennisteam van het Nibud.
Keuzes
Voor het antwoord op die vraag werden bijna zeshonderd jongeren gevolgd, die aan het begin van het driejarige onderzoek in het laatste jaar van hun mbo-opleiding zaten. Door de ontwikkelingen die zij gingen doormaken (diploma halen, aan het werk gaan), was te verwachten dat zij voor een aantal keuzes met financiële gevolgen zouden komen te staan. De onderzoekers van het Nibud en de Universiteit Leiden keken naar de invloed van financieel gedrag, financiële vaardigheden, psychologische kenmerken en persoonlijke economische factoren op deze keuzes.
Gedrag en vaardigheden
Het onderzoek Geldstress bij jongeren maakt duidelijk dat de mate van geldstress vooral samenhangt met verschillende financiële gedragingen. Als jongeren meer lenen voor hun dagelijkse uitgaven, makkelijker geld uitgeven en weinig geld achter de hand hebben, ervaren ze meer stress. Jongeren die het tegenovergestelde gedrag laten zien, hebben meer vertrouwen in hun eigen capaciteit en kunnen bijvoorbeeld vaak beter plannen.
Voor zowel de overheid als financiële dienstverleners liggen daar bij uitstek kansen om geldstress bij jongeren te voorkomen. Zo kunnen kennis en vaardigheden worden versterkt door financiële educatie een vaste plek in het primair en voortgezet onderwijs te geven.
Zelfstandig
Daarnaast is het belangrijk om jongeren te beschermen tegen verkeerde financiële keuzes. Zij kunnen lang niet allemaal even goed omgaan met de financiële verantwoordelijkheid die jongeren vanaf hun 18e jaar hebben. We zagen dat jongeren die weinig moeite hebben met het maken van schulden vaker geldstress ervaren. Het is daarom belangrijk om hen te ontmoedigen om schulden te maken of op afbetaling te kopen.
Het aanvragen van toeslagen of studiefinanciering moet juist eenvoudiger worden. En als jongeren toch keuzes maken die tot financiële problemen leiden, is het noodzakelijk dat private en publieke partijen oog hebben voor de leeftijd van hun klanten bij het oplossen van die problemen. Financieel zelfstandig en redzaam worden leer je – net als veel andere zaken – tenslotte met vallen en opstaan.
Achtergronden bij dit rapport
De doelgroep van dit ‘longitudinale onderzoek’ waren jongeren vanaf 16 jaar op mbo-niveau 2 of hoger aan het einde van hun opleiding. In 2018 volgden zij een mbo-opleiding op niveau 2 of hoger en zaten in het laatste jaar van hun opleiding. In een periode van drie jaar (2018, 2019 en 2020) vulden deze jongeren driemaal een online vragenlijst in. Aan de eerste meting deden 3.011 respondenten mee, daarvan vulden 938 de tweede vragenlijst in en bij de laatste meting (2020) deden dit 595 van hen. Van de oorspronkelijke groep respondenten heeft 20 procent drie vragenlijsten ingevuld. Het veldwerk is ieder jaar gedaan in april. Het is financieel mogelijk gemaakt door het ministerie van SZW, het ministerie van OCW en Nationale-Nederlanden.