De inkomsten van scholieren zijn hoger, ouders betalen meer en toch vindt meer dan de helft van de Nederlandse scholieren dat ze geld tekortkomen. Dat staat in het Scholierenonderzoek 2020 van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud).
Het instituut onderzocht voor de 14e keer hoe scholieren in het voortgezet onderwijs omgaan met geld. Ook in 2016 zag het Nibud dat ouders veel uitgaven van hun kinderen voor hun rekening namen. In de afgelopen vier jaar is dit alleen maar toegenomen. Hierdoor hoeven scholieren niet meer rond te komen van alleen hun eigen inkomsten. ‘Leren hoe je moet rondkomen van een bepaald budget is een voorwaarde om later betalingsproblemen te kunnen voorkomen,’ zegt Nibud-directeur Arjan Vliegenthart.
Inkomsten en uitgaven
Gemiddeld bedragen de inkomsten van scholieren maandelijks € 147, een stijging van
€ 35 vergeleken met 2016. Net als toen krijgt bijna 90 procent van de scholieren zakgeld, wel krijgen ze nu iets meer. Het percentage scholieren dat kleedgeld krijgt, is gestegen van 38 naar 50 procent.
Aan bijbaantjes besteden scholieren nu een uur per week meer. Snoep en snacks blijven populaire uitgavenposten: driekwart van de scholieren geeft hier geld aan uit. Het meeste geld geven scholieren uit aan kleding en schoenen (gemiddeld € 48 per maand). Het percentage ouders dat de kosten hiervoor volledig betaalt, is afgenomen. Wat betreft bijvoorbeeld dagjes uit, telefoon en vakantie is het aandeel ouders dat alles betaalt, juist toegenomen.
Tekort
Desondanks vindt meer dan de helft van de scholieren dat zij geld tekortkomen. Scholieren tot en met 16 jaar ervaren vaker een tekort dan de 17- en 18-jarigen, die vaker hogere inkomsten hebben. 43 procent van hen vraagt bij een tekort extra geld aan de ouders.
Het percentage scholieren dat zich zou schamen voor het hebben van schulden is gestegen, van 45 naar 58 procent. Een meerderheid van de scholieren vindt dat zij goed met geld om kunnen gaan. Dit percentage is echter wel gedaald: van 62 procent in 2016 naar 56 procent nu.
Invloed van buitenaf
Ouders spelen een belangrijke rol bij het leren omgaan met geld. Mensen die als kind van hun ouders hebben geleerd hoe ze met geld om moeten gaan, lopen later minder risico op financiële problemen. Het Nibud ziet dat ouders in 2020 hun kinderen vaker helpen bij het online bankieren of bij het doen van (veilige) online aankopen.
‘Tegelijkertijd worden kinderen nu online meer geconfronteerd met een wereld waarin alleen the sky the limit is,’ aldus Vliegenthart. ‘In een steeds complexer wordende samenleving is de financiële opvoeding niet meer alleen een taak voor ouders. Financiële problemen zijn immers ook een maatschappelijk probleem. Het wordt steeds belangrijker om de financiële weerbaarheid van jongere kinderen te versterken.’
Tussen de oren
Dat sociale media invloed hebben op de manier waarop kinderen en jongeren met geld omgaan, ziet ook Nibud-hoogleraar Wilco van Dijk (Universiteit Leiden). ‘Het geldtekort zit niet zozeer in de portemonnee, maar vooral tussen de oren,’ zegt Van Dijk. ‘Jongeren kijken naar wat anderen doen en willen ook doen wat anderen doen. Als het dagelijks lijkt alsof anderen meer geld kunnen uitgeven dan jij, frustreert dat.
Achtergronden bij het onderzoek
Het Nibud onderzoekt sinds 1984 hoe scholieren in het voortgezet onderwijs met hun geld omgaan. Om de ontwikkeling van scholieren te blijven volgen, hebben we dit jaar opnieuw het scholierenonderzoek uitgevoerd. In dit onderzoek komen de vaste onderwerpen zoals de inkomsten (inclusief bijbaantjes), uitgaven, bankzaken, sparen en lenen terug.
In het onderzoek zijn 1.952 scholieren via een online vragenlijst ondervraagd over hun financiële gedrag en hun financiële situatie. De scholieren zijn benaderd via scholieren.com en Dynata in maart/april 2020. De gevolgen die de huidige crisis op het financiële leven van scholieren kan hebben, zijn in dit onderzoek niet als zodanig herkenbaar. De scholieren zijn 12 tot en met 18 jaar en afkomstig van vmbo, havo en vwo. De steekproef is representatief voor leeftijd, geslacht en provincie.