Kabinet, vakbonden en werkgevers hebben een hoofdlijnennotitie uitwerking pensioenakkoord gepresenteerd. Een belangrijke mijlpaal op weg naar een nieuw pensioenstelsel. Het Nibud is enthousiast over de richting van het nieuwe pensioencontract, en dat er meer duidelijk is over de weg er naartoe. Wel zien we nog open eindjes en pleiten we ervoor dat de gevolgen voor diverse groepen consumenten inzichtelijk worden.
In de uitwerking pensioenakkoord staat beschreven hoe het principe-akkoord over de toekomst van het pensioenstelsel is uitgewerkt binnen de eerder vastgestelde doelen. Het is een veelomvattend pakket met belangrijke bepalingen over meer dan alleen een nieuw pensioencontract. Naast een minder snelle verhoging van de AOW-leeftijd, gaat het bijvoorbeeld om mogelijkheden om eerder te stoppen met werken.
Gevolgen nieuw pensioencontract nog onzeker
De volgende stap is dat de afspraken rond het pensioencontract worden uitgewerkt in wetgeving en dat er per bedrijf of sector concrete afspraken worden gemaakt tussen werkgevers en werknemers. Dan pas zal ook duidelijker worden wat de veranderingen precies betekenen voor consumenten. Dat is erg afhankelijk van iemands uitgangspositie. Bijvoorbeeld of je nu pensioen opbouwt bij een pensioenfonds, een verzekeraar of een premiepensioeninstelling. Ook maakt het uit of je net start op de arbeidsmarkt, je halverwege je carrière bent, je pensioen in zicht is of dat je al pensioen geniet. Als de invulling concreter wordt kan het Nibud meer inzicht bieden in de gevolgen voor diverse groepen en in de risico’s op een inkomensterugval na pensionering.
Inleg staat vast, verwachte pensioenuitkering schommelt
In het nieuwe pensioencontract komt de (hoogte van de) inleg meer centraal te staan. Voor de uitkeringen wordt alleen nog gewerkt met verwachtingen, die ook afhangen van de rendementen die gehaald worden op de inleg. Die rendementen zijn niet zeker en hangen af van de economie. Er wordt in de nieuwe situatie voor gezorgd dat schommelingen voor ouderen minder groot zullen zijn dan voor jongeren. Het Nibud vindt dit een goede ontwikkeling omdat het voor ouderen moeilijker is nog extra inkomsten te verwerven. De AOW blijft daarnaast een basis om niet in armoede te vervallen.
Het wordt dan extra belangrijk dat mensen de verwachting van hun financiële positie voor later regelmatig checken. Als er een terugval in levensstijl dreigt kunnen ze zo tijdig actie ondernemen. We roepen professionele partijen in de pensioensector op om dit nog meer te stimuleren en handvatten te bieden. Het Nibud levert hier graag een bijdrage aan.
Consumenten moeten begeleid worden bij de extra keuzemogelijkheden
In het nieuwe pensioenstelsel krijgen mensen meer keuzemogelijkheden. Ze kunnen bijvoorbeeld kiezen voor een beperkt bedrag ineens of voor een vaste of variabele pensioenuitkering. Er komt ook meer aandacht voor de mogelijkheden om (gedeeltelijk) eerder te stoppen met werken. In het pensioenakkoord zijn afspraken gemaakt die ervoor moeten zorgen dat werkenden in Nederland gezond de pensioendatum kunnen halen.
Meer keuzevrijheid zorgt er voor dat de pensioenuitkering beter kan aansluiten op persoonlijke voorkeuren. Wel denkt het Nibud dat consumenten begeleiding nodig hebben bij het maken van de juiste keuzes. Samen met partners wil het Nibud onderzoeken hoe vooral kwetsbare groepen daarbij ondersteund kunnen worden. Voor wie niet wil of kan kiezen kunnen slimme standaardkeuzes mensen ontzorgen.
Eenvoudiger nabestaandenpensioen positief
Het Nibud juicht toe dat het nabestaandenpensioen straks eenvoudiger wordt. Op dit moment verschilt de uitwerking per pensioenregeling sterk. De hoogte van uitkeringen verschilt daarmee ook, en een wisseling van baan kan in sommige gevallen ongunstig uitpakken. In het nieuwe pensioenstelsel worden de regels uniformer en eenvoudiger: het pensioen voor je nabestaanden wordt rechtstreeks gekoppeld aan het loon dat je voor overlijden kreeg. Voor je partner maximaal 50 procent van je loon als levenslange uitkering, voor weeskinderen tot 25 jaar maximaal 40 procent. Voor consumenten wordt het daardoor duidelijker waar ze financieel aan toe zijn bij een overlijden.
Nog niet alles opgelost
Het blijft voor het Nibud een zorg dat er een groep werkenden is die niet automatisch aanvullend pensioen opbouwt. Het pensioenakkoord biedt wel openingen voor betere toegang, maar de vraag is of dit mensen voldoende zal prikkelen voldoende opzij te zetten voor later. Een gerelateerd zorgpunt is dat er verschillende regelingen naast elkaar blijven bestaan. Verandering van werk kan ervoor zorgen dat je in een andere pensioenregeling gaat deelnemen. Het is nog niet duidelijk wat in het nieuwe systeem de gevolgen van zo’n switch zijn. Juist dan is het belangrijk om de nieuwe pensioenpositie te checken. Het Nibud roept op om rekening te houden met begrijpelijkheid voor de consument.
Samenhang laten zien
In stapjes wordt door kabinet, vakbonden en werkgevers nu verder invulling gegeven aan het totaalpakket van maatregelen in het pensioenakkoord. Het Nibud kijkt bij de verdere uitwerking vooral naar of iemands inkomen later adequaat zal zijn, of iemand de inleg nu op kan brengen en of er voldoende stimulansen zijn voor consumenten om zelf in actie te komen indien nodig. Het pensioeninkomen is een optelsom van verschillende inkomstenbronnen: het Nibud benadrukt dan ook steeds om deze in samenhang met elkaar te bekijken.