In mijn drie jaar bij het Nibud heb ik inmiddels een aantal keer koopkrachtplaatjes gemaakt. Elke keer interessant, maar deze keer ook wel spannend. Want wat zegt koopkracht in coronatijd? In een wereld die elke dag weer anders is en in tijden van economische krimp. In deze blog probeer ik uit te leggen hoe de Nibud koopkrachtplaatjes passen binnen de ontwikkelingen van nu.
2020 is een jaar waarin naast de coronacrisis ook de economische crisis veel aandacht krijgt. In berekeningen en scenario’s van het Centraal Planbureau en in de media. Maar de economie bestaat niet alleen op papier, u en ik zijn daar onderdeel van. En misschien heeft u wel te maken met baanverlies of een onderneming die niet meer winstgevend is. Dynamische gebeurtenissen waarbij ik me heel goed kan voorstellen dat een procentje meer of minder koopkracht niet zoveel zegt. En toch zegt het wel iets.
Het Nibud maakt statische koopkrachtplaatjes. Hierbij gaan we uit van huishoudens waarbinnen niets verandert. Mensen worden niet werkloos, veranderen niet van baan, krijgen geen kinderen, er is geen coronacrisis en mensen worden zelfs niet ouder. Dit is natuurlijk een uitgangspunt dat in werkelijkheid niet voorkomt, maar door alle omstandigheden gelijk te houden wordt zichtbaar wat het kabinetsbeleid precies betekent voor uw portemonnee.
Om goede voorlichting aan professionals en consumenten te kunnen geven is het belangrijk te weten wat er gebeurt in de portemonnee van consumenten. En daarom moeten we weten hoe het kabinetsbeleid in de praktijk uitpakt. Om het begrip koopkracht zo inzichtelijk mogelijk te maken, en dus de voorlichting te verbeteren, presenteren wij sinds kort de koopkrachtcijfers in drie scenario’s. In ons standaard scenario wordt de koopkracht bepaald door het kabinetsbeleid, de loonontwikkeling en de inflatie. Dit is ook het scenario dat vanuit de politiek gecommuniceerd wordt.
Maar niet iedereen heeft te maken met een loonstijging. Daarom presenteren we een extra scenario waarin we de loonontwikkeling niet meenemen. Deze cijfers sluiten beter aan bij de groep huishoudens die geen loonstijging heeft. Tot slot presenteren we een scenario waarin de koopkracht alleen bepaald wordt door het kabinetsbeleid.
De enige verandering in het huishoudinkomen is dan het gevolg van bijvoorbeeld meer kindgebonden budget of een verlaging van de hypotheekrenteaftrek. En veranderingen in dit soort regelgeving raken u altijd, positief of negatief, ongeacht de situatie waar u zich op dat moment in bevindt.
De koopkrachtpercentages zijn weliswaar laag, maar geven u toch enig inzicht in de financiële gevolgen van de plannen van het kabinet voor uw eigen portemonnee volgend jaar. En we hopen dat u, hoe klein het effect ook kan zijn, toch geïnspireerd wordt om uw financiën aan het begin van een nieuw jaar door te nemen. Iets dat juist in onzekere tijden extra belangrijk is.
Naast statische koopkrachtplaatjes zijn er ook dynamische koopkrachtplaatjes. Deze plaatjes presenteren wij als Nibud niet. Dat doet het Centraal Bureau voor de Statistiek. Zij kijken achteraf hoe de koopkracht zich daadwerkelijk ontwikkeld heeft in een jaar. En hierin zitten de gevolgen van de corona crisis wel verwerkt. Niet voor iedereen persoonlijk, maar wel voor groepen van huishoudens. In juni kregen wij de vraag of we de impact van baanverlies toch eens in beeld konden brengen.
We hebben toen op een rij gezet wat het financieel betekent als mensen werkloos raken. Dit soort cijfers, waarbij inzichtelijk wordt dat mensen dan honderden euro’s inleveren, zijn veelzeggend. We presenteerden hele grote minnen. Dit maakt ook direct duidelijk waarom we altijd in onze berichtgeving van statische koopkrachtplaatjes opnemen dat gebeurtenissen als baanverlies of inkomensterugval een veel grotere impact hebben op uw inkomen dan de plaatjes laten zien.
Heel veel mensen zien graag de koopkrachtcijfers voor de eigen situatie. Maar waar de grote lijn van het kabinet op Prinsjesdag wel duidelijk is en vaststaat voor het komend jaar geldt dat niet voor uw persoonlijke omstandigheden. Niemand kan precies voor zichzelf of voor anderen voorspellen hoe 2021 er uit gaat zien. Zeker niet in deze tijden van corona. Daarom presenteren wij statische plaatjes zonder enige vorm van dynamiek. Koopkracht in coronatijd, hopelijk een klein beetje houvast en inzicht in de onzekere tijden waar we ons in bevinden.