Het Nibud werkt aan een Nederland zonder geldproblemen. Maar hoe zorgen we daarvoor? Elk kwartaal bespreekt één van onze wetenschappers een onderwerp waar hij of zij de afgelopen maanden veel mee bezig is geweest. In dit blog: Annette Groen over financiële opvoeding in een digitale wereld.
‘Jongeren en geld’ is een belangrijk thema voor het Nibud. In 2023 hebben we veel aandacht besteed aan het voorkomen van schulden onder jongvolwassenen en de afgelopen maanden stonden voor mij in het teken van het onderzoek Financiële opvoeding 2023. Dit onderzoek doen we in samenwerking met de Rabobank, die de komende maanden een campagne start rondom zakgeld. Dit onderzoek geeft inzicht in hoe ouders hun kinderen (6-14 jaar) financieel opvoeden in een digitaal tijdperk, wat zij daarin belangrijk vinden en waar ze tegenaan lopen.
Ouders vinden financiële opvoeding belangrijk, blijkt uit de resultaten. Ze geven hun kinderen zakgeld, praten thuis over geldzaken en laten hun kind ervaren hoe het is om aankopen te doen in de winkel en online. Er zijn ook ouders die hun kinderen wel over geld willen leren, maar niet weten hoe ze het moeten aanpakken. Deze groep heeft behoefte aan handvatten en voorbeelden van andere ouders.
Zakgeld = leergeld
Kinderen maken zich veel vaardigheden eigen als ze zakgeld krijgen. Dat blijkt ook uit dit onderzoek. Ze hebben vaker een eigen bank- en spaarrekening met pinpas, mogen vaker pinnen en online betalingen doen en checken vaker uit zichzelf hun saldo. Jong geleerd is hier letterlijk oud gedaan. Ook maken ze vaker een spaarplan én doen ze vaker klusjes.
Kinderen krijgen steeds vaker digitaal geld. Ze moeten die rekening ook echt kunnen gebruiken, gevoel krijgen bij wat ze uitgeven en overhouden.
We zien dat kinderen steeds meer te maken krijgen met digitaal geld. Ouders maken vaker het zakgeld direct over op hun rekening. Daar is niets mis mee, maar het is dan wel belangrijk dat ze die rekening ook echt kunnen gebruiken. Dat kinderen met hun eigen pas betalingen kunnen doen en inzicht krijgen in hun af- en bijschrijvingen. Op die manier krijgen ze gevoel bij wat ze uitgeven, wat ze overhouden.
Digitale veiligheid
Ook financiële veiligheid is een onderdeel van leren omgaan met digitaal geld. Oplichters worden steeds slimmer in het achterhalen van je gegevens, door onder andere phishing en skimming (vormen van internet- en betaalpasfraude, respectievelijk). Als kinderen ouder worden, speelt hun leven zich voor een groot deel online af en moeten ze zich bewust zijn van de risico’s die daarbij horen. Wanneer kinderen meer in aanraking komen met digitaal geldverkeer, is het belangrijk dat ouders hier aandacht aan besteden. We pleiten ervoor dat financiële instellingen en de overheid ouders helpen, door hen hier goed over voor te lichten. Op die manier dragen zij bij aan de voorbereiding op financiële zelfstandigheid.
Hybride opvoeding
Leer kinderen omgaan met alle vormen van betaalmiddelen die er op het moment zijn. Op die manier komt je kind niet voor verrassingen te staan en leren ze op verschillende manieren de waarde van geld. Zeker voor jonge kinderen (6-8 jaar) raden wij contant zakgeld aan. Ze kunnen het vasthouden, ermee rekenen en zo geld leren begrijpen. Langzamerhand kan je dan digitaal geld gaan toevoegen. Voordat ze naar de middelbare school gaan, vanaf een jaar of 10, is het belangrijk dat ze leren begrijpen hoe digitaal geld in elkaar steekt. Daar kunnen ze met contant geld meestal niet meer terecht. Ook al hebben veel ouders zelf geen cash meer op zak, voor kinderen is het goed om toch te zorgen dat er munten en briefgeld in huis zijn.
Leerdoelen en competenties
Om ouders en verzorgers te helpen bij de financiële opvoeding, hebben we als Nibud jaren geleden leerdoelen ontwikkeld die een kind naar financiële zelfstandigheid begeleiden. Per leeftijdsgroep geven we aan wat ze moeten beheersen, zodat ze – als ze eenmaal financieel zelfstandig zijn – zo min mogelijk kans hebben op financiële problemen. Voor volwassenen hebben we competenties; de leerdoelen wijzen daar naartoe. De leerdoelen zijn het fundament onder alle informatie die wij geven op het gebied van financiële educatie en een handvat voor ouders bij het opvoeden hun kind.
