Ieder jaar kijken we in januari naar wat het nieuwe jaar zal brengen voor de huishoudportemonnee. Dit doen we door te kijken naar wat er meer of juist minder binnenkomt, wat weer wordt veroorzaakt door veranderingen in lonen, belastingwetgeving, toeslagen en andere inkomensondersteuning.
Natuurlijk kijken we ook naar wat er de huishoudportemonnee uitgaat. Dat doen we aan de hand van de verwachte prijsstijgingen voor 2021, het zogeheten inflatiecijfer. Voor dit jaar verwacht het CPB een inflatiecijfer van 1,4 procent.
Geldt de gemiddelde inflatie ook voor mij?
We gaan er vanuit dat het inflatiepercentage van 1,4 procent voor iedereen hetzelfde is. Natuurlijk wijkt dat in de praktijk voor individuele huishoudens altijd af, omdat niet iedereen op dezelfde manier zijn geld uitgeeft. Maar je persoonlijke inflatiecijfer wijkt alleen flink af als:
- De afwijkingen in je uitgavenpatroon erg groot zijn ten opzichte van het gemiddelde;
en
- De prijsstijgingen tussen de verschillende uitgaven heel erg verschillen.
Ga maar na: als alle prijzen met 1,4 procent stijgen, maakt het niet uit waar je je geld precies aan uitgeeft, want je eigen inflatie blijft altijd 1,4 procent.
Als er één uitgavepost veel forser in prijs stijgt dan anderen, moet je daar heel veel aan uitgeven om tot een hogere persoonlijke inflatie te komen. De gemeentelijke belastingen stijgen bijvoorbeeld in sommige gemeenten met wel 10 procent. Deze tellen echter maar voor 2 procent mee in het inflatiemandje, omdat dat het gemiddelde budgetaandeel van de gemeentelijke belastingen is. En omdat de uiteindelijke inflatie 1,4 procent is, is de prijsstijging van alle andere goederen dan gelijk aan 1,22 procent (1,2/98%).
Stel dat je geen 2 procent van je budget uitgeeft aan gemeentelijke lasten, maar het dubbele. Dan is je persoonlijke inflatie: 4% x 10% + 96% x 1,22% = 1,57%. Het verschil is dus maar 0,17 procent (1,57% – 1,4%). Bij een netto inkomen van 3.000 euro per maand, gaat het dan om 5 euro per maand.
Je persoonlijke inflatie wijkt dus alleen sterk af als je jouw geld heel anders uitgeeft dan gemiddeld én als de prijsstijging van de uitgavenposten heel divers is.
Uitgavenpatronen in coronatijd
In normale jaren kunnen we er redelijk van uitgaan dat uitgavenpatronen niet wezenlijk van jaar op jaar verschillen. Maar in deze coronatijden ligt dat anders en zou je eigen inflatie best wel eens mee of juist tegen kunnen vallen. Natuurlijk ligt een groot deel van je budget vast. Veel mensen zijn de helft van hun inkomen direct kwijt aan woonlasten, verzekeringen, abonnementen en dergelijke. Maar voor die andere helft zijn de keuzes nu heel anders geworden.
Zowel vorig jaar als dit jaar zijn er perioden dat je bepaalde uitgaven helemaal niet hebt kunnen doen. Vakanties, uit eten gaan, uitstapjes, op bezoek gaan: vrijwillig of gedwongen hebben we daarvan afgezien of moeten we die missen.
Ja, daardoor hebben we misschien geld bespaard. Maar we hebben er ook andere dingen mee gedaan. Verbouwingen gestart, vaker bij de supermarkt geweest, misschien lokale ondernemers gesteund, eten laten bezorgen of een thuiswerkplek moeten inrichten.
Als je dit jaar op vakantie mag en kan gaan, en je hebt daar nog een voucher voor, dan heb je die vakantie eigenlijk vorig jaar al betaald.
Corona-uitverkoop of corona-prijsstijgingen?
Het inflatiecijfer voor komend jaar is ook om een andere reden onzeker. Hoe gaan ondernemers om met de coronasituatie? Zullen ze hun spullen massaal in de uitverkoop doen om zodoende meer te verkopen? Dan zakken de prijzen van die artikelen. Of proberen ze juist de omzet wat op te krikken door de prijzen te verhogen?
Veel zal afhangen van hoe graag we bepaalde dingen weer willen gaan doen. En wat we daar voor over hebben. Is dat funshoppen, dan hebben kledingverkopers ruimte om prijzen te verhogen omdat we bereid zijn extra te betalen. Of is het vooral de horeca die we zo missen, dat we bereid zijn meer neer te tellen voor een kop koffie of een biertje ?
Een aanwijzing: in 2020 zien we dat kleding niet in prijs is gestegen. In de horeca was de prijsstijging met 2,7 procent duidelijk boven het gemiddelde.
Het blijft een onzeker jaar
Naast de onzekerheid over je werk is de inflatieraming dit jaar ook erg onzeker. Daarmee zal je financiële situatie dit jaar aan twee kanten onzeker zijn. Meer nog dan in andere jaren is het daarom zinvol om aan het begin van het jaar je financiële situatie te bekijken en te zien hoe je mogelijke tegenvallers kunt opvangen.