Financieel opvoeden: aan de slag!

Kinderen die al op jonge leeftijd leren hoe ze met geld om moeten gaan, komen later minder vaak in de financiële problemen. Bereid uw kinderen dus goed voor op financiële zelfstandigheid. Hoe pakt u dat aan?

Financiële opvoeding is uw kinderen leren met geld om te gaan. Dat betekent:

• Met een beperkt, vast bedrag een bepaalde periode leren overbruggen
• Wensen kunnen afstemmen op inkomsten
• Keuzes maken tussen wat nodig is en wat je graag zou willen

Fouten maken mag

Leren omgaan met geld betekent ook dat kinderen fouten mogen maken. Onverantwoorde keuzes op jonge leeftijd zijn juist leerzaam. Ze voorkomen vaak dat uw kind later in de financiële problemen raakt door een verkeerde keuze.

Infographic bij Nibud-rapport ‘Financiële opvoeding & het financiële gedrag als volwassene’ (2016)

Onderdelen van financiële opvoeding

In een goede financiële opvoeding komen de volgende onderwerpen aan bod:

1. Zakgeld en kleedgeld
2. Sparen
3. Lenen
4. Omgaan met reclame en verleidingen

Tip: Geef het goede voorbeeld. Laat aan uw kinderen zien hoe u uw financiële wensen en mogelijkheden tegen elkaar afweegt. De kans is dan groter dat uw kinderen dat later ook kunnen.

1. Zakgeld en kleedgeld

Met zakgeld en kleedgeld leren kinderen om met een beperkt budget een bepaalde periode rond te komen. Niet alles kan, je moet keuzes maken. Voor grotere uitgaven moet je sparen. De vuistregels bij het geven van kleedgeld en zakgeld:

• Geef steeds hetzelfde bedrag op een vast tijdstip;
• Spreek vooraf af hoe lang uw kind met het bedrag moet doen (een week, maand of kwartaal) en wijk daar niet van af;
• Geef duidelijk aan wat uw kind wel en niet van het zakgeld of kleedgeld moet betalen;
• Onthoud: zakgeld is geen loon en ook geen middel om te straffen. Een kind moet er vooral van leren.

Lees meer over zakgeld en kleedgeld. U vindt hier ook richtbedragen voor verschillende leeftijden. U kunt ook het Minibook Zakgeld (pdf, € 2,95) bestellen: een compacte handleiding met tips en adviezen over zakgeld, inclusief een printbaar zakgeldcontract.

2. Sparen

Het is belangrijk dat kinderen oefenen met sparen. Grote uitgaven moeten ze later ook plannen. U kunt uw kind leren om geld opzij te zetten voor onverwachte uitgaven, voor leuke of minder leuke dingen. Uw zoon of dochter zal hier later voordeel van hebben.

Een spaarpot is een goede manier om te starten. Kinderen vinden het leuk om te zien dat het bedrag groeit. Het motiveert om verder te sparen.

3. Lenen

Steeds meer jongeren vinden het normaal om te lenen. Uit het Nibud-Scholierenonderzoek (2016) blijkt dat 45 procent van alle scholieren wel eens geld leent. Meestal gaat het om kleine bedragen. Maar soms lenen jongeren ook voor een scooter of een vakantie. Ook hebben sommige scholieren schulden door hoge telefoonrekeningen.

Lenen is niet per definitie verkeerd. Later krijgen veel mensen te maken met lenen, bijvoorbeeld in de vorm van een studieschuld of een hypotheek. Verantwoord lenen betekent van tevoren nadenken hoe lang en hoeveel er afbetaald moet worden, en of dat kan binnen het budget. Maak dus samen duidelijke afspraken over het terugbetalen.

Als uw kind echter vaak geld wil lenen, raadt het Nibud aan om geen extra geld te geven. Uw kind moet ook leren dat op echt op is. Komt uw kind echt niet uit met zijn of haar geld? Ga dan eerst samen na waarom dat zo is.

Tip: Op Nibud.nl/scholieren kunnen jongeren een begroting maken. U kunt dit ook samen doen.

4. Weerbaar tegen reclame

Kinderen laten zich gemakkelijk leiden door reclame. Overal is reclame: op televisie, op internet, in social media, in online games, in tijdschriften en apps. Uw kind kan er dus niet omheen.

Het is belangrijk dat kinderen de verschillende vormen van reclame leren herkennen en doorzien. Ze moeten hun geld uitgeven aan dingen die ze zélf leuk of belangrijk vinden. En het moet natuurlijk binnen hun budget passen.

Help uw kinderen en ga bijvoorbeeld samen na welke reclames ze om zich heen ontdekken. Of kijk samen naar reclame op televisie. Praat ondertussen over wat ze zien, en wat het met hen doet. Zo laat u uw kinderen zelf ontdekken dat reclame niet altijd de waarheid vertelt.

Tip: Lees meer over kinderen, reclame en media op mediarakkers.nl.

“Ik krijg nooooit wat!” – Geef een workshop over financieel opvoeden

Vindt u het leuk om op de school van uw kind een gastles over financieel opvoeden aan collega-ouders te geven?

Dat kan met het gratis downloadbare gastlespakket van het Nibud.

• Ga naar Financiële educatie: Workshop ‘Ik krijg nooooit wat!’

Test uw kennis en vaardigheden

In de Financiële Opvoedtest krijgt u dilemma’s voorgelegd uit de dagelijkse praktijk (passend bij verschillende leeftijden). Ga na in hoeverre u al goed bezig bent met de financiële opvoeding en ontvang tips op maat:

Vragen over opvoeding?

• U kunt terecht bij een Centrum voor Jeugd en Gezin (opvoeden.nl) bij u in de buurt.
• Wilt u zich meer verdiepen in de financiële opvoeding? De Gids voor financieel opvoeden biedt informatie, checklists en testjes.
• Leestip: In het Telegraaf-magazine ‘Vrouw’ schrijft Angela Groothuizen over de financiële opvoeding van haar dochters: ‘Spaarzaam’ (pdf)
• Twijfelt u wel eens over de beste aanpak, als het gaat over financieel opvoeden? Grote kans dat andere ouders met dezelfde dilemma’s worstelen: