Gemeentelijke regelingen voor mensen met een laag inkomen

Iedere gemeente ondersteunt huishoudens met een laag inkomen. Zo kunnen deze huishoudens alle echt noodzakelijke uitgaven doen. Hier leest u meer over regelingen van de gemeente.

Bijstandsuitkering via uw gemeente

De gemeente voert de Participatiewet uit. Ook bepaalt de gemeente of u recht heeft op een bijstandsuitkering. De hoogte van de uitkering is afhankelijk van de samenstelling van uw huishouden. Als u andere inkomsten heeft, wordt uw bijstandsuitkering hiermee verrekend. De bijstandsnormen worden landelijk bepaald.  De gemeente kan ook uw inkomen tot bijstandsniveau aanvullen, als dat nodig is.

Bijzondere bijstand

Bijzondere bijstand is bedoeld voor bijzondere noodzakelijke kosten die niet via een andere regeling vergoed worden, bijvoorbeeld kosten in verband met ziekte, een verhuizing of echtscheiding.

Krijgt u te maken met onverwacht hoge kosten? En kunt u deze niet betalen van uw uitkering of loon? Dan kunt u een beroep doen op bijzondere bijstand. Uw gemeente kan dan de kosten vergoeden voor bijvoorbeeld een babyuitzet, de extra kosten voor een maaltijdvoorziening of voor bewindvoering. Of u voor bijzondere bijstand in aanmerking komt, hangt af van uw inkomen en uw vermogen.

Kosten aantonen

Wilt u in aanmerking komen voor bijzondere bijstand, dan moet u de kosten echt hebben gemaakt of nog gaan maken. Sommige gemeenten geven geen vergoeding als de kosten al gemaakt zijn, dus het is verstandig na te vragen of u in aanmerking komt voor een vergoeding vóórdat u een product koopt.

U mag dezelfde kosten niet terug kunnen krijgen via een andere regeling, voorziening of verzekering zoals uw (aanvullende) ziektekostenverzekering of de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning ). U moet de kosten kunnen aantonen met een bewijs van aankoop of betaling. Neem contact op met uw gemeente om de bijzondere bijstand aan te vragen.

Naast de bijzondere bijstand kennen gemeenten andere inkomensondersteunende maatregelen. Die zijn in elke gemeente weer iets anders: gemeenten zijn vrij om hun eigen regelingen vast te stellen en hanteren verschillende voorwaarden en bedragen. Hieronder staat een overzicht van regelingen die in veel gemeenten voorkomen.

Individuele inkomenstoeslag

Bent u tussen de 21 jaar en de AOW-leeftijd en moet u langdurig rondkomen van een minimuminkomen zonder zicht op een hoger inkomen, dan kunt u in aanmerking komen voor de  individuele inkomenstoeslag. Dit is een jaarlijkse toeslag. Ook mensen met een laag inkomen uit werk hebben hier recht op. De gemeente bepaalt tot welk inkomen er recht is op de toeslag, hoe lang u al van dit inkomen rond moet komen (de zgn. referteperiode, meestal 3 of 5 jaar) en de hoogte van de toeslag. De gemeente toetst per huishouden of er recht is op deze toeslag.

Schoolkosten

De gemeente kan een bijdrage verstrekken in de indirecte schoolkosten van kinderen voor bijvoorbeeld een schoolkamp, schooltas, fiets of leermiddelen. Vraag bij uw gemeente na of er een vergoedingsregeling of kortingsregeling is. De gemeente kan u ook vertellen wat deze regeling precies inhoudt en hoe u deze aan kunt vragen.

Collectieve zorgverzekeringen

Gemeenten kunnen inwoners met een laag inkomen een collectieve ziektekostenverzekering aanbieden. Het gaat altijd om een basisverzekering plus een aanvullende verzekering. De zorgverzekeraar biedt dan een collectiviteitskorting aan. Daarnaast kan de gemeente een bijdrage aan de premie verstrekken. Ook kunnen gemeenten werken met ‘gemeente-pakketten’. Voor dezelfde premie krijgt u dan een uitgebreider pakket aangeboden.

Individuele studietoeslag

De individuele studietoeslag is bedoeld voor studenten vanaf 18 jaar die door hun medische beperking structureel niet in staat zijn om naast hun studie bij te verdienen. Hierdoor krijgen ook jongeren met een medische beperking de mogelijkheid om een studie te volgen en zo een betere kans op een baan te maken. De hoogte van de toeslag en de criteria om ervoor in aanmerking te komen verschillen per gemeente en zijn afhankelijk van de leeftijd van de student.

Er ligt een wetsvoorstel om de studietoeslag in iedere gemeente gelijk te trekken naar ongeveer 300 euro per maand. Voor veel studenten met een medische beperking betekent dit dat na de wetswijziging hun toeslag omhoog gaat. Ook de aanvraag- en toekenningsprocedure zal gelijk worden getrokken. De uitvoering van de individuele studietoeslag blijft bij gemeenten.

Regelingen voor sport en culturele activiteiten

Veel gemeenten kennen regelingen die de maatschappelijke participatie bevorderen. Denk aan deelname aan een cursus, muzieklessen of lidmaatschap van een sportclub. Deze regelingen voorkómen dat mensen met een laag inkomen in een sociaal isolement terechtkomen.

Vooral grotere gemeenten werken in dit kader vaak met een stadspas. Daarmee krijgt u direct korting. Andere gemeenten hebben een declaratiefonds. U kunt dan uw gemaakte kosten indienen, die door de gemeente tot een bepaald bedrag vergoed kunnen worden. Gemeenten moeten (eventueel met een steekproef) controleren of de kosten echt zijn gemaakt.

Tip: In veel gemeenten kunnen gezinnen die niet kunnen rondkomen tijdelijk hulp krijgen van een voedselbank of kledingbank. Aanmelden gaat via een hulpverlenende organisatie zoals bijvoorbeeld maatschappelijk werk of thuiszorg. Sommige gemeenten hebben meer van dit soort banken. Bij een speelgoedbank kunnen ouders met een klein budget speelgoed voor hun (klein)kinderen verkrijgen, bijvoorbeeld op vertoon van gemeentepas of via een doorverwijzing vanuit de hulpverlening. En er bestaan ook banken voor huisdieren, die voeding en bijvoorbeeld kattengrit aanbieden. Welke banken actief zijn verschilt per gemeente.

Kom ik in aanmerking voor minima-regelingen?

De gemeente bepaalt de voorwaarden. Deze kunnen per gemeente en per regeling verschillen.

Gemeenten hanteren hierbij een bovengrens, bijvoorbeeld 120 procent van de bijstandsnorm. Heeft u een inkomen boven deze grens, dan komt u niet in aanmerking voor minima-regelingen.

Voor bijzondere bijstand kan een gemeente draagkracht berekenen. Dit is het bedrag dat u zelf moet betalen. Zijn de kosten waarvoor u bijzondere bijstand aanvraagt, hoger dan uw draagkracht, dan krijgt u dat gedeelte vergoed. Het kan dus heel goed dat u met een betaalde baan in aanmerking komt voor een tegemoetkoming. Soms gaat het dan om een gedeeltelijke vergoeding.

Het is verstandig om bij de Sociale Dienst van uw gemeente na te vragen of u in aanmerking komt voor een vergoeding vóórdat u een product koopt. De gemeente beoordeelt iedere aanvraag apart. Houd er rekening mee dat een gemeente een eigen bijdrage kan vragen.

• Voor meer informatie over bijzondere bijstand kunt u terecht bij uw gemeente.

Maak gebruik van uw recht

Niet iedereen die recht heeft op gemeentelijke regelingen maakt hier gebruik van. Misschien geldt dit ook voor u. Bijvoorbeeld omdat u de regeling niet kent. Of omdat u ervan uitgaat dat u er geen recht op heeft. Misschien ziet u op tegen een ingewikkelde procedure. Of vindt u dat anderen de financiële compensatie harder nodig hebben. Zo loopt u echter misschien geld mis waar u recht op heeft.

Tip: Wilt u weten op welke tegemoetkomingen u recht heeft? Bereken het makkelijk op Bereken uw recht. Ook landelijke regelingen zoals huur- en zorgtoeslag zijn opgenomen in Bereken uw recht.

Let op: Bijzondere bijstand is afhankelijk van uw persoonlijke situatie en is dus niet in Bereken uw recht opgenomen. Heeft u persoonlijke onvermijdbare kosten, vraag dan bij uw gemeente na of u voor vergoeding in aanmerking komt.