Financiële problemen

Schulden vormen een groeiend probleem in onze samenleving. Niet alleen voor de schuldenaar, maar ook voor zijn omgeving. Een korte inleiding in oorzaken, gevolgen en aanpak.

Gevolgen voor omgeving

Schulden vormen niet alleen een probleem voor de schuldenaar, ook voor zijn omgeving, de schuldeiser en de maatschappij. Mensen met schulden participeren minder.

Werkgevers

Uit de Nibud-peiling onder werkgevers (Personeel met schulden 2017) blijkt dat 62% van de ondervraagde bedrijven werknemers heeft met financiële problemen. De kosten voor werkgevers lopen snel op. Zo wordt verlies aan productiviteit van de werknemer op minimaal 20% geschat, het verwerken van een loonbeslag kost een drie uur en het ziekteverzuim bij werknemers met financiële problemen wordt geschat op zeven dagen per werknemer.

Gemeenten

Ook de kosten voor gemeenten lopen op door schuldenproblematiek. Als een gezin uit huis wordt gezet dan heeft de gemeente de kosten van de maatschappelijke opvang, maar ook instanties als maatschappelijk werk en jeugdzorg moeten in actie komen.

Feiten en cijfers

Uit het onderzoek Financiële problemen blijkt dat 32% van de Nederlandse huishoudens het afgelopen jaar met een of meerdere betalingsachterstanden te maken heeft gehad. Uit dit onderzoek blijkt ook, dat het aantal huishoudens met betalingsproblemen nagenoeg gelijk is aan 2015, respectievelijk 22 en 21 procent.

Oorzaken

Er zijn verschillende mogelijkheden om schulden te categoriseren. Een veelgebruikte indeling is die van De Greef (1992).

•  Overlevingsschulden: er zijn te weinig inkomsten in verhouding tot de vaste lasten.
•  Overbestedingsschulden: er zijn voldoende inkomsten maar er wordt naar verhouding te veel uitgegeven.
•  Aanpassingsschulden: er vindt een verandering in de levensomstandigheden plaats, vaak met als gevolg plotselinge inkomensdaling. Deze daling zorgt voor schulden.
•  Compensatieschulden: overbesteding, als gevolg van compensatiegedrag.

Een andere bekende indeling is die van Boorsma e.a. (1994):

• Budgettaire redenen, zoals ontslag, stoppen met overwerk, pensioen, maar ook slecht financieel beheer.
• Verandering in levensfase, zoals het krijgen van een kind, een echtscheiding of het overlijden van de partner.
• Psychosociale problemen, zoals gebrek aan weerbaarheid en compensatiegedrag, maar ook verslavingen.

Financieel gedrag

In het werkveld is steeds vaker aandacht voor de rol die gedrag speelt bij financiële problemen. Schulden ontstaan vaak door een combinatie van verschillende oorzaken. Dat kunnen gebeurtenissen zijn, maar kennis, vaardigheden en het gedrag van de schuldenaar zijn ook bepalend. Niet iedereen met een laag inkomen of een terugval in inkomen krijgt tenslotte te maken met financiële problemen.

Tamara Madern laat in haar proefschrift zien wat belangrijke vaardigheden en psychologische beïnvloeders (zoals self-efficacy), zijn.

• Lees meer over financieel gedrag

Het Nibud ondersteunt

Het Nibud ondersteunt het werkveld met producten en adviezen die schulden voorkomen, vroegtijdig signaleren of oplossen. We hebben veel ervaring met preventieprojecten en bieden materialen voor cliënten.

Neem contact op met Marion Weijers, senior adviseur budgetvoorlichting en coaching, als u meer wilt weten over wat het Nibud voor uw organisatie kan betekenen. U kunt uw vraag ook naar het algemene Nibud contactformulier sturen.