Financial guidance in Europa

Weblog | 23 januari 2017

‘Financial guidance’ is het bieden van hulp en ondersteuning voor huishoudens over geldzaken: hulp in de vorm van informatie, hulpmiddelen of rekentools bijvoorbeeld.

Financial guidance wordt steeds belangrijker; mensen moeten immers steeds meer grote persoonlijke financiële keuzes maken.

Het Nibud heeft in 2016 samen met een aantal andere organisaties meegewerkt aan een Europees onderzoek onder leiding van het Franse Observatoire de l’Epargne Europeenne (OEE) naar financial guidance. Het onderzoeksrapport is nu verschenen.

Geen financieel advies

Financial guidance is moeilijk te vertalen in het Nederlands. Het gaat om hulp en ondersteuning, dat is wat anders dan financieel adviseren. Die laatste term is gereguleerd in de Wet Financieel Toezicht. Mensen en instanties die financieel adviseren hebben een zorgplicht en moeten hun advies zo goed mogelijk afstemmen op de omstandigheden van hun klant. Bovendien heeft adviseren betrekking op de aankoop van een financieel product.

Financial guidance gaat minder ver. Dat is mensen helpen met hun administratie, een financiële APK, het verstrekken van algemene informatie en tools over geldzaken. Wat het Nibud doet, valt daarmee ook onder financial guidance.

Dat financial guidance steeds belangrijker wordt, is helder. De levensloop van mensen wordt steeds flexibeler, collectieve arrangementen worden meer en meer vervangen door individuele vermogensopbouw met daardoor een heleboel keuzes die mensen zelf moeten maken, en die vérstrekkende gevolgen kunnen hebben als mensen dat niet goed doen.

Provisieverbod

De vraag in het onderzoek luidde wat voor vormen financial guidance in de diverse Europese landen had, of er vraag naar was en hoe dat betaald werd. Nederland was wat dat betreft een van de uitzonderingen, omdat het een provisieverbod heeft voor complexe producten.

In landen zonder provisieverbod blijven er prikkels voor financieel adviseurs om producten te verkopen in plaats van daadwerkelijk het beste voor de klant te adviseren. De ontwikkeling in Nederland heeft laten zien dat de kosten voor advisering sterk kunnen dalen, als het niet meer via provisie wordt gefinancierd. Maar dat betekent mogelijk ook dat de hulp verschraalt.

Financial guidance financieren

Het voelt voor consumenten moeilijk om zelf de rekening te betalen voor dit soort algemene hulp in plaats van een (hoger) bedrag te betalen als dat in een product versleuteld zit.

Ook in andere landen worstelt men hiermee. In alle onderzochte landen wordt financial guidance op een of andere manier gesubsidieerd. De Financial Service User Group (FSUG), een van de opdrachtgevers, geeft daartoe een aantal aanbevelingen:

• Maak een einde aan de mythe dat advies ‘gratis’ is. Maak alle provisies transparant.
• Maak consumenten er bewust van hoe financiële dienstverleners betaald worden en wat dat voor de kosten voor consumenten betekent.

Als tweede stap:

• Verbied provisie, zoals dat in Nederland en de UK al het geval is.
• Boetes die worden opgelegd aan financiële instellingen die regels over consumentenbescherming overtreden, moeten worden gebruikt om financial guidance te financieren.
• Hef een accijns op de financiële industrie om financial guidance te financieren.
• Hevel het grootste deel van fondsen voor financiële educatie over naar financial guidance.

Omdat het moeilijk is een sluitende business case te vinden, zal de overheid op een of andere manier financial guidance moeten steunen. Ze hoeven het niet zelf te doen, maar moeten het wel blijven stimuleren of subsidiëren.

De consument in beweging krijgen

Vraag naar financial guidance ontstaat niet spontaan. Als Nibud weten we maar al te goed dat veel mensen niet graag over de lange-termijn financiën nadenken, laat staan actie ondernemen. De FSUG geeft een aantal aanbevelingen om consumenten in beweging te krijgen:

• Voer een informatiecampagne om de voordelen van financial guidance te benadrukken met concreet bewijs en praktijkverhalen.
• Ontwikkel voordelen zoals belastingaftrek.
• Geef iedereen recht op een goedkope financiële check-up, bijvoorbeeld eens in de vijf jaar.
• Maak een groot aantal zelfhulp-tools, beslisbomen voor simpele vragen of voor een eerste stap. Deze tools moeten onafhankelijk zijn, goed toegankelijk, gratis en simpel te gebruiken.
• Steun de ontwikkeling van digitale middelen om financial guidance tegen lagere kosten aan consumenten aan te kunnen bieden.
  Het zijn natuurlijk vooral de laatste twee, waar wij als Nibud aan mee zullen werken. Het onderzoek heeft ons ook voorbeelden uit andere landen laten zien, waar we dankbaar gebruik van zullen maken. En voor een mooie Nederlandse vertaling van ‘financial guidance’ houden we ons aanbevolen!